منابع دکتری سراسری نیمه متمرکز الهیات

شرح :
توضیحات :

راهنمای جامع منابع آزمون دکتری الهیات و معارف اسلامی — ویژه آزمون ۱۴۰۴

مقدمه و نقشه مسیر مطالعه

آزمون دکتری الهیات و معارف اسلامی شامل سه محور اصلی است:
۱. دروس تخصصی رشته در سطح کارشناسی و کارشناسی ارشد (کلام اسلامی، فلسفه اسلامی، عرفان نظری، تاریخ ادیان، منطق و مباحث اخلاقی).
۲. روش تحقیق در علوم اسلامی و آشنایی با متون تخصصی عربی.
۳. دروس عمومی شامل زبان تخصصی (انگلیسی) و استعداد تحصیلی.

مسیر موفقیت در این آزمون بر سه پایه استوار است:

تسلط تحلیلی بر مبانی نظری و متون اصلی دینی و فلسفی
درک تطبیقی بین مکاتب فکری و الهیاتی
تمرین منظم با دفترچه‌های سال‌های گذشته سازمان سنجش و مرور مفهومی پاسخ‌ها

(مرجع سرفصل‌ها: دفترچه‌های رسمی سنجش و آیین‌نامه آموزشی گروه الهیات وزارت علوم)

ساختار پیشنهادی پاسخ و نکات اجرایی

برای هر درس، سه لایه منبع پیشنهاد می‌شود:

منبع مرجع پایه: برای درک عمیق مفاهیم و مبانی کلامی و فلسفی.
منبع تکمیلی: برای دید تطبیقی و تحلیل میان مکاتب و اندیشمندان.
منبع تمرینی: برای سنجش فهم مفهومی و تسلط بر تیپ سؤالات.

توصیه می‌شود برای هر موضوع، خلاصه‌های دوصفحه‌ای، جداول تطبیقی و نقشه‌های مفهومی بسازید تا در هفته‌های پایانی مرور سریع و کارآمد داشته باشید.

فهرست دروس و منابع پیشنهادی برای هر درس

۱. کلام اسلامی (کلام قدیم و جدید)

منبع مرجع پایه: شرح تجریدالاعتقاد علامه حلی، و کشف المراد در کلام فلسفی.
منبع تکمیلی: کلام جدید دکتر ربانی گلپایگانی، و مقالات فلسفه دین معاصر.
منبع تمرینی: تست‌ها و خلاصه‌های مجموعه کلام اسلامی (مدرسان شریف).
نکته کاربردی: در مباحث عدل الهی، علم خداوند و امامت، سؤالات تحلیلی پرتکرار هستند.

۲. فلسفه اسلامی

منبع مرجع پایه: بدایة‌الحکمه و نهایة‌الحکمه علامه طباطبایی.
منبع تکمیلی: آثار ملاصدرا (اسفار اربعه) و تفسیر فلسفی علامه طباطبایی در المیزان.
منبع تمرینی: سؤالات فلسفه اسلامی از آزمون‌های ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۳.
نکته کاربردی: تسلط بر تفاوت مباحث وجود، ماهیت و حرکت جوهری کلید موفقیت در این بخش است.

۳. عرفان اسلامی (نظری و عملی)

منبع مرجع پایه: فصوص‌الحکم ابن عربی با شرح قیصری.
منبع تکمیلی: تمهید القواعد ابن‌ترکه اصفهانی و عرفان نظری دکتر دینانی.
منبع تمرینی: پرسش‌های موضوعی عرفان نظری و تطبیق مکاتب.
نکته کاربردی: مفاهیم وحدت وجود، تجلی و انسان کامل را با مصادیق قرآنی ترکیب کنید.

۴. تاریخ ادیان و ادیان تطبیقی

منبع مرجع پایه: تاریخ ادیان بزرگ جان بی‌ناس (ترجمه مهرداد بهار).
منبع تکمیلی: ادیان تطبیقی حسین توفیقی و مقالات تطبیقی درباره یهودیت، مسیحیت و اسلام.
منبع تمرینی: مجموعه تست‌های تطبیقی و خلاصه تطبیق آموزه‌ها.
نکته کاربردی: تمرکز بر اشتراکات و تمایزات توحید، نبوت و نجات در ادیان ابراهیمی داشته باشید.

۵. منطق و فلسفه یونان

منبع مرجع پایه: منطق مظفر.
منبع تکمیلی: فلسفه ارسطو ترجمه محمدحسن لطفی.
منبع تمرینی: تست‌های منطق از انتشارات پوران پژوهش.
نکته کاربردی: استدلال قیاسی و مفاهیم برهان و تعریف در پاسخ‌های فلسفی اهمیت بالایی دارد.

۶. روش تحقیق در الهیات

منبع مرجع پایه: روش تحقیق در علوم انسانی دکتر بازرگان و روش‌شناسی پژوهش دینی دکتر پارسانیا.
منبع تکمیلی: مقالات علمی درباره روش‌های کیفی در دین‌پژوهی.
منبع تمرینی: سؤالات پژوهشی و تحلیل متون دینی در آزمون‌های اخیر.
نکته کاربردی: توانایی تشخیص مسئله پژوهش و طراحی فرضیه دینی مورد سنجش است.

۷. زبان تخصصی (انگلیسی) و استعداد تحصیلی

منبع مرجع پایه: کتاب 504 واژه ضروری و متون فلسفه دین در سطح Intermediate.
منبع تکمیلی: مقالات کوتاه از Journal of Islamic Studies و Philosophy of Religion Review.
منبع تمرینی: تمرین روزانه Reading و واژگان موضوعی دین و فلسفه.
نکته کاربردی: واژگان Faith، Reason، Revelation، Creation، Soul و Salvation بسیار پرتکرارند.

منابع تمرینی و کار با دفترچه‌های سازمان سنجش

مرور دفترچه‌های آزمون دکتری الهیات از سال ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۳ بهترین تمرین برای شناخت تیپ سؤالات است.

سؤالات را بر اساس مبحث (کلام، فلسفه، عرفان، ادیان) دسته‌بندی کنید.
پاسخ‌های خود را تحلیل و دلیل درستی یا نادرستی هر گزینه را یادداشت کنید.
هر سه هفته یک آزمون شبیه‌سازی شده برگزار کنید و از خطاهای خود «دفتر تحلیل اشتباهات» بسازید.

برنامه مطالعاتی فشرده ۹۰ روزه

روزهای ۱ تا ۳۰: مبانی کلام، فلسفه اسلامی و منطق — مطالعه تحلیلی و خلاصه‌نویسی.
روزهای ۳۱ تا ۶۰: عرفان اسلامی، ادیان تطبیقی و روش تحقیق — تمرین تحلیلی و تطبیقی.
روزهای ۶۱ تا ۸۰: تست‌زنی مبحثی، تمرکز بر زبان تخصصی و مرور یادداشت‌ها.
روزهای ۸۱ تا ۹۰: مرور خلاصه‌ها، اجرای دو شبیه‌ساز کامل، رفع اشکالات.

الگوی هفتگی: پنج روز مطالعه مفهومی، یک روز تمرین تست و مرور، یک روز مرور آزاد و تحلیل خطاها.
در هر روز ۲۰ دقیقه تمرین زبان و ۳۰ دقیقه مطالعه متون عربی توصیه می‌شود.

تکنیک‌های عملی و نکات رتبه‌ساز

برای هر مبحث (مثلاً صفات الهی یا حرکت جوهری) یک خلاصه تطبیقی با ذکر دیدگاه سه متفکر بنویسید.
از فلش‌کارت‌های عربی–فارسی برای مرور اصطلاحات فلسفی استفاده کنید.
روزانه یک متن عربی یا انگلیسی تخصصی بخوانید (حداقل نیم‌صفحه).
در مصاحبه علمی، تسلط بر آثار علامه طباطبایی، مطهری و صدرالمتألهین امتیاز مهمی است.
مطالعه تطبیقی فلسفه اسلامی و فلسفه غرب دید پژوهشی شما را تقویت می‌کند.

جمع‌بندی و چک‌لیست نهایی

✅ مرور کامل دروس کلام، فلسفه، عرفان و ادیان
✅ تمرین با دفترچه‌های سنجش حداقل سه نوبت
✅ مرور خلاصه‌ها و فلش‌کارت‌ها در دو هفته آخر
✅ تمرکز بر درک مفهومی در برابر حفظ طوطی‌وار
✅ آمادگی برای مصاحبه علمی و رزومه پژوهشی قوی

تاریخ : 1404-07-27