منابع دکتری سراسری نیمه متمرکز فیزیولوژی دامپزشکی

راهنمای جامع منابع آزمون دکتری سراسری فیزیولوژی دامپزشکی (۱۴۰۴)

۱. مقدمه و نقشه مسیر مطالعه:

• تمرکز اصلی آزمون: تسلط بر مکانیسم‌های دقیق تنظیم هومئوستاز در سطح سلولی و اندامی، با تأکید بر فیزیولوژی غدد درون‌ریز، قلب و عروق، تولید مثل، و فیزیولوژی گوارش دام‌های اهلی (به‌ویژه نشخوارکنندگان).
• مسیر مطالعه: شروع با اصول فیزیولوژی سلولی و انتقال پیام، عبور از فیزیولوژی اندام‌ها (تنظیم، عملکرد، و واکنش به استرس)، و ختم به کاربردهای بالینی و تحقیقاتی (تکنیک‌های اندازه‌گیری عملکرد اندام‌ها و هورمون‌ها).

۲. ساختار ۳ لایه منابع:

• لایه اول (پایه سلولی): فیزیولوژی سلول (غشا، پمپ‌ها و کانال‌ها)، انتقال پیام (سیکنالینگ)، و فیزیولوژی پایه اعصاب و عضلات.
• لایه دوم (تخصصی اندامی): فیزیولوژی پیشرفته غدد درون‌ریز (هورمون‌های اصلی، محورهای $ext{Hypothalamic-Pituitary-Gonadal/Adrenal}$)، فیزیولوژی قلب و عروق (ای‌سی‌جی، تنظیم فشار خون)، و فیزیولوژی کلیه (تنظیم آب و الکترولیت).
• لایه سوم (کاربردی و گونه‌ای): تمرکز عمیق بر فیزیولوژی گوارش نشخوارکنندگان و تفاوت‌های آن با تک‌معده‌ای‌ها، فیزیولوژی تولید مثل در دام‌های ماده و نر (سیکل‌های فحلی، لقاح)، و فیزیولوژی استرس و سازگاری‌های محیطی.
• نکته اجرایی: توانایی تشریح دقیق مکانیسم‌های بازخورد مثبت و منفی در تنظیم ترشح هورمون‌های مهم (مثل انسولین یا هورمون‌های تولید مثلی).

۳. فهرست دروس با نکات کلیدی:

• الف) فیزیولوژی سلولی و عصبی پیشرفته:
• نکات کلیدی: مکانیسم‌های عمل گیرنده‌های جفت‌شده با پروتئین $ext{G}$، پتانسیل عمل و مکانیسم هدایت در سیناپس‌های شیمیایی، و اصول عملکرد سیستم عصبی خودکار ($ext{Autonomic}$ system).
• ب) فیزیولوژی غدد درون‌ریز:
• نکات کلیدی: ساختار، سنتز و ترشح هورمون‌های پپتیدی و استروئیدی، محور استرس (HPA axis)، و تنظیم تعادل کلسیم و فسفات (هورمون‌های پاراتیروئید و کلسی‌تونین).
• ج) فیزیولوژی قلب و عروق و تنفس:
• نکات کلیدی: تحلیل موج‌های $ext{ECG}$، مکانیسم تنظیم $ext{Cardiac Output}$، و تنظیم شیمیایی تنفس (نقش $ext{Chemoreceptors}$).
• د) فیزیولوژی تولید مثل:
• نکات کلیدی: تغییرات هورمونی در طول سیکل فحلی، مکانیسم هورمونی بارداری و زایمان، و فیزیولوژی انجماد و نگهداری اسپرم و تخمک.
• ه) فیزیولوژی گوارش و تغذیه:
• نکات کلیدی: میکروبیولوژی و تخمیر در شکمبه (تولید $ext{VFA}$)، تنظیم حرکات دستگاه گوارش، و جذب مواد مغذی در روده‌ها.

۴. منابع تمرینی:

• تحلیل منحنی‌های هورمونی در موارد بالینی (مانند کیست تخمدان یا سندروم کوشینگ).
• محاسبه $ext{GFR}$ و $ext{Renal Clearance}$ برای مواد مختلف در کلیه.

۵. برنامه ۹۰ روزه فازبندی شده:

• فاز اول (روز ۱–۳۰): تسلط کامل بر اصول فیزیولوژی سلولی، اعصاب، عضله، و فیزیولوژی پایه قلب و عروق.
• فاز دوم (روز ۳۱–۶۰): تمرکز عمیق بر فیزیولوژی غدد درون‌ریز، کلیه، و تنظیم هومئوستاز (آب و الکترولیت و اسید و باز).
• فاز سوم (روز ۶۱–۹۰): مرور جامع فیزیولوژی تولید مثل و گوارش نشخوارکنندگان، حل تست‌های محاسباتی و ترکیبی از منابع مختلف.

۶. تکنیک‌های رتبه‌ساز:

• فلوچارت تنظیم فشار خون: ترسیم کامل مکانیسم‌های تنظیم کوتاه‌مدت ($ext{Baroreceptor Reflex}$) و بلندمدت ($ext{RAAS}$).
• جدول مقایسه‌ای هورمون‌ها: مقایسه عملکرد، محل ترشح، گیرنده‌ها و مکانیسم اثر هورمون‌های استروئیدی و پپتیدی مهم در دام.

۷. چک‌لیست نهایی آمادگی:

• توانایی شرح دقیق تغییرات فیزیولوژیک حیوان در پاسخ به شوک (مثلاً شوک هیپوولمیک).
• درک کامل و تفکیک نقش هورمون‌های هیپوفیز قدامی و خلفی و مکانیسم تنظیم ترشح آن‌ها.
• تسلط بر فرمول‌ها و محاسبات کلیدی فیزیولوژی کلیه و قلب.