راهنمای جامع منابع آزمون دکتری فیزیولوژی (سراسری) — ویژه آزمون ۱۴۰۴

۱. مقدمه و نقشه مسیر مطالعه

آزمون دکتری فیزیولوژی (علوم پایه) بر سنجش تسلط عمیق بر مکانیسم‌های تنظیم‌کننده (Homeostasis & Regulatory Mechanisms)، فیزیولوژی سیستم‌های اندام در سطح سلولی و مولکولی و پاتوفیزیولوژی بنیادین تمرکز دارد. موفقیت در این رشته مستلزم درک علت و معلول در سطح مولکولی برای توضیح عملکرد طبیعی و غیرطبیعی است.

تسلط بر مسیرهای سیگنالینگ سلولی، تنظیم آندوکرین، و مکانیسم‌های الکتروفیزیولوژیک در سیستم‌های عصبی و قلبی-عروقی، سنگ بنای این آزمون است.

۲. ساختار ۳ لایه منابع

مطالعه باید در سه سطح طبقه‌بندی شود:

• لایه اول (مبانی): کتب جامع و مرجع برای تثبیت مفاهیم اصلی (مثلاً گایتون/برانسون).
• لایه دوم (عمق‌دهی): کتب تخصصی‌تر برای جزئیات مولکولی و پاتوفیزیولوژیک (مثلاً رابینز و منابع تخصصی نوروفیزیولوژی).
• لایه سوم (مرور و تلفیق): خلاصه‌نویسی‌ها، کتاب‌های مرور سریع و حل تست‌های سال‌های قبل.

نکته اجرایی: ایجاد جداول مقایسه‌ای مکانیسم‌های بازخورد منفی/مثبت و نقشه‌های راه برای مسیرهای بیوشیمیایی مرتبط با فیزیولوژی پاتولوژیک.

۳. فهرست دروس با نکات کلیدی

الف) فیزیولوژی پیشرفته (سیستمیک و سلولی)

• منابع کلیدی: Boron & Boulpaep یا Guyton & Hall.
• نکات کلیدی: تسلط بر تنظیم اسمولالیته (کلیه)، اصول انتقال گازها در ریه، و مفاهیم پیچیده کاردیواسکولار (برون‌ده قلبی، مقاومت محیطی). تمرکز ویژه بر انتقال غشایی (پمپ‌ها و کانال‌ها).

ب) پاتوفیزیولوژی

• منابع کلیدی: Robbins Basic Pathology و Koeppen & Stanton Pathophysiology.
• نکات کلیدی: درک دقیق مراحل سلولی و مولکولی التهاب، نکروز و آپوپتوز. تمرکز بر مکانیسم‌های اولیه ایجاد شوک، نارسایی کلیوی و دیابت.

ج) بیولوژی مولکولی و سلولی کاربردی

• منابع کلیدی: فصول مرتبط با سیگنالینگ و متابولیسم در Lehninger و Alberts.
• نکات کلیدی: تسلط بر مسیرهای اصلی پیام‌رسانی درون سلولی (مانند MAPK، PI3K/AKT). درک نقش ریبوزوم‌ها و ترمیم DNA.

د) فیزیولوژی اختصاصی (عصبی/غدد)

• منابع کلیدی: متون تخصصی نوروفیزیولوژی (مانند Kandel) و منابع آندوکرینولوژی.
• نکات کلیدی: الکتروفیزیولوژی سیناپسی، عملکرد گیرنده‌های هورمونی و مکانیسم‌های کنترل مرکزی سیستم عصبی خودمختار.

۴. منابع تخصصی (کتب مرجع اصلی)

1. فیزیولوژی: Boron & Boulpaep (مرجع اصلی برای عمق)، Guyton & Hall (برای دید کلی).
2. پاتوفیزیولوژی: Robbins Basic Pathology (اولویت اول).
3. بیوشیمی/مولکولی: Lehninger (فصول منتخب).

۵. زبان و استعداد تحصیلی

• زبان: مرور واژگان تخصصی از مقالات روز حوزه فیزیولوژی برای درک بهتر مفاهیم پیشرفته.
• استعداد: تمرین مستمر برای تقویت مهارت‌های استدلال تحلیلی و کمی.

۶. منابع تمرینی

• تست‌های جامع از کتب USMLE Step 1 (بخش‌های فیزیولوژی و پاتوفیزیولوژی) به دلیل شباهت بالا در سطح مفهومی.
• حل تمامی تست‌های سنوات گذشته دکتری فیزیولوژی.

۷. برنامه ۹۰ روزه فازبندی شده

• فاز اول (روز ۱–۳۰): پوشش کامل فیزیولوژی سیستمیک (قلب، ریه، کلیه) و پایه سلولی.
• فاز دوم (روز ۳۱–۶۵): مطالعه عمیق پاتوفیزیولوژی، نوروفیزیولوژی و آندوکرینولوژی.
• فاز سوم (روز ۶۶–۹۰): مرور فشرده منابع اصلی، اجرای تکنیک‌های رتبه‌ساز و حل تست‌های زمان‌بندی شده.

۸. تکنیک‌های رتبه‌ساز

• تهیه ماتریس ناهنجاری: ایجاد یک ماتریس که در آن، بیماری‌ها بر اساس اندام، علت اصلی (مثلاً نقص گیرنده/کانال/هورمون) و مهم‌ترین پارامتر تشخیصی قابل اندازه‌گیری فهرست شوند.
• رسم مسیرهای مسیر‌یابی (Pathways Mapping): رسم نقشه‌های دقیق از مسیرهای سیگنالینگ پیچیده (مثلاً رنین-آنژیوتانسین-آلدوسترون) و شناسایی نقاط حساس برای مداخله دارویی/فیزیولوژیک.

۹. چک‌لیست نهایی آمادگی

• توانایی شرح کامل فرآیند التهاب از مرحله عروقی تا ترمیم بافت.
• تسلط بر تفاوت مکانیسم‌های فشار خون بالا در هایپرآلدوسترونیسم اولیه در مقابل تنگی شریان کلیوی.
• توانایی نقد یک آزمایش مبتنی بر مدل حیوانی (از نظر اعتبار نتایج و روش تحقیق).