منابع دکتری سراسری نیمه متمرکز جمعیت شناسی

شرح :
توضیحات :

منابع آزمون دکتری سراسری ۱۴۰۴ رشته «جمعیت‌شناسی»

معرفی کلی ساختار آزمون دکتری جمعیت‌شناسی

مطابق دفترچه آزمون دکتری سراسری و منابع تحلیلی:

داوطلبان مقطع دکتری در رشته جمعیت‌شناسی موظفند در درس‌های تخصصی و عمومی شرکت کنند. در دروس تخصصی دو سطح وجود دارد: کارشناسی و کارشناسی ارشد. درس‌های عمومی شامل زبان خارجی و استعداد تحصیلی است.
درس تخصصی سطح کارشناسی معمولاً «روش‌های مقدماتی تحلیل جمعیت» است. درس تخصصی سطح ارشد شامل «روش تحقیق و آمار / باروری و مرگ و میر» است.
ضرایب دروس تخصصی بالاتر است و معمولاً نسبت به دروس عمومی وزن بیشتری دارد.

منابع پیشنهادی برای هر درس و سطح

در زیر برای هر درس تخصصی و عمومی فهرستی از منابع داخلی و خارجی معتبر ارائه می‌دهم که هم مفاهیم پایه را پوشش می‌دهند و هم مطالب پیشرفته‌تر، همراه با نکاتی برای مطالعه مؤثر.

۱. روش‌های مقدماتی تحلیل جمعیت (سطح کارشناسی)

اهداف مطالعه: فهم مفاهیم پایه جمعیت‌شناسی؛ شاخص‌های جمعیتی (ترکیب سنّی، ترکیب جنسی، زاد و ولد، مرگ و میر)؛ تحلیل توزیع جمعیت؛ تغییرات مکانی و زمانی؛ مفاهیم گذار جمعیتی؛ ترکیب جمعیت ایران و جهان.

منابع اصلی توصیه‌شده:

کتاب «روش‌های مقدماتی تحلیل جمعیت با تأکید بر باروری و مرگ‌ومیر» تألیف حسن سرایی
کتاب «روش‌های مقدماتی تحلیل توزیع و ترکیب جمعیت با تاکید بر ترکیب سنی جمعیت» تألیف حسن سرایی و ناهید درودی آهی
کتاب «مبانی جمعیت‌شناسی» سعید تمنا
کتاب «جمعیت شناسی، مبانی و زمینه‌ها» حسن سرایی
کتاب «جمعیت شناسی جهان» سید مهدی امانی
کتاب «جمعیت، توسعه و بهداشت باروری» محمد میرزایی و حبیب‌الله زنجانی
کتاب «گفتاری در باب جمعیت‌شناسی کاربردی» محمد میرزایی

کتب انگلیسی مفید برای تسلط بر مفاهیم مقایسه‌ای و بین‌المللی:

معرفی مفاهیم و موضوعات جمعیت: John Wicks “Population: An Introduction to Concepts and Issues”
“Population and Development: Demographic Transition” (Dyson)
“Population and Society: An Introduction to Demography” (Poston & Bouvier)

۲. روش تحقیق و آمار / آمار پیشرفته جمعیت‌شناسی (سطح کارشناسی ارشد)

اهداف مطالعه: روش‌های کمی و کیفی تحقیق در جمعیت؛ تحلیل آماری داده‌های جمعیتی؛ انواع آمار توصیفی و استنباطی؛ مدل‌سازی؛ نرم‌افزارهای آماری؛ تحلیل روندها؛ آزمون فرضیه ها؛ کاربرد روش تحقیق در مسائل جمعیتی ایران و جهان.

منابع داخلی توصیه‌شده:

کتاب «روش تحقیق در علوم اجتماعی» (کتاب‌های مرجع ترجمه و تالیف داخلی)
کتاب «روش‌های آماری در علوم رفتاری»
کتاب‌های آماری در علوم انسانی تألیف انتشارات معتبر مثل سمت، دانشگاه تهران، پیام نور
مقالات داخلی که روش تحقیق جمعیتی ایران را شرح می‌دهند برای مطالعه مثال‌ها و داده‌های واقعی

منابع انگلیسی و بین‌المللی مفید:

“Demographic Methods” – Hinde یا Preston, Heuveline & Guillot
“Applied Survey Methods: A Statistical Perspective”
“Statistical Models in Demography”
جلدهایی از Handbooks جمعیت مانند “Handbook of Population” که به تحلیل کمی و مدل‌سازی می‌پردازند

۳. باروری و مرگ و میر (Fertility and Mortality)

اهداف مطالعه: شاخص‌های باروری؛ الگوها و روندهای تاریخی و معاصر باروری؛ عوامل مؤثر بر باروری؛ مرگ و میر کودکان، مرگ و میر مادران، امید به زندگی؛ تأثیر بهداشت، سیاست، فرهنگ بر مرگ و میر؛ کاربرد آمار و روش تحقیق در این حوزه.

منابع پیشنهادی:

همان منابع «روش‌های مقدماتی تحلیل جمعیت» که بخش باروری و مرگ و میر را دارند (سرایی و دیگران)
کتاب‌های تخصصی باروری و مرگ و میر تألیف داخلی با داده‌های ایران
محتواهایی که شاخص‌هایی مانند جدول عمر، امید زندگی، نرخ مرگ کودکان، مرگ مادران را پوشش می‌دهند

منابع خارجی برای مقایسه جهانی:

“World Population Prospects” سازمان ملل برای داده‌های مرگ و میر و باروری
مقالات منتشرشده در مجلات جمعیتی معتبر برای مطالعات باروری در کشورهای در حال توسعه

۴. درس عمومی استعداد تحصیلی

اهداف مطالعه: توانایی حل مسئله، تفکر منطقی و تحلیلی، مهارت در تست زنی استعداد تحصیلی؛ زمان‌بندی پاسخدهی؛ آشنایی با انواع سوالات: کمّی، کلامی، تحلیلی.

منابع پیشنهادی:

کتاب‌های استعداد و آمادگی تحصیلی ویژه دکتری
جزوه‌ها با تست‌های حل شده آزمون دکتری
تمرین تست‌های تست استعداد تحصیلی از سال‌های گذشته

۵. زبان خارجی (انگلیسی / فرانسه / آلمانی)

اهداف مطالعه: درک مطلب، واژگان تخصصی و عمومی، گرامر؛ قدرت ترجمه و برگردان مفاهیم جمعیتی؛ پاسخ به سوالات زبان عمومی آزمون دکتری.

منابع پیشنهادی:

گرامر کاربردی زبان انگلیسی
کتاب‌هایی با واژگان تخصصی و عمومی آزمون زبان دکتری
متون پژوهشی جمعیتی به زبان انگلیسی برای تقویت درک مطلب

نکات کلیدی برای مطالعه مؤثر

برنامه‌ریزی فازبندی شده: ابتدا مفاهیم پایهای را در درسهایی مثل روش‌های مقدماتی تحلیل جمعیت به خوبی مسلط شوید؛ سپس سراغ روش تحقیق و آمار بروید؛ همزمان باروری و مرگ و میر را بررسی و تحلیل مقایسهای کشور خود با کشورهای دیگر را انجام دهید.
حل تست گذشته: استفاده از سوالات سالهای قبل آزمون دکتری، به ویژه بخشهای تخصصی، کمک می‌کند بدانید طراح سوال به چه گونه‌ای مفاهیم را می‌سنجد.
مطالعه داده‌های واقعی ایران: برای بخش جمعیت شناسی ایران، داده‌های سرشماری، آمار ثبت وقایع، تحلیل روند مهاجرت، ترکیب جنسی و سنی جمعیت کشور بسیار مهم‌اند؛ مقالات جدید داخلی در این زمینه را مرور کنید.
ترکیب مطالعه داخلی و خارجی: کتابها و مقالههای انگلیسی کمک می‌کنند دید مقایسهای و روزآمد داشته باشید؛ اما منابع داخلی برای مثال‌ها و تطبیق با وضعیت ایران ضروری‌اند.
تمرین روش‌های آماری و تحلیل داده با نرم‌افزارها: یادگیری کار عملی با نرم‌افزارهای آماری (مثلاً SPSS، Stata، R) برای تحلیل داده جمعیتی و اجرای مدل‌ها مفید است.
مرور مفاهیم نظری جمعیت‌شناسی: مثل نظریه‌های جمعیتی، مدل گذار جمعیتی، نظریه‌ی مرگ و میر، بهداشت عمومی؛ اینها در آزمون ویژه با سوالاتی مبنی بر مقایسه و تحلیل مفهومی می‌آیند.

جمع‌بندی

برای موفقیت در آزمون دکتری رشته جمعیت شناسی باید منابع متنوع اما مرتبط را به دقت انتخاب و مطالعه کنید: درس روش‌های مقدماتی تحلیل جمعیت به عنوان پایه ای‌ترین؛ آمار و روش تحقیق به عنوان ابزاری حیاتی؛ باروری و مرگ و میر برای دانستن شاخص‌ها و روندهای مهم جمعیتی؛ و دروس عمومی زبان و استعداد تحصیلی برای کسب نمره کامل در بخش عمومی.

تاریخ : 1404-06-21