راهنمای جامع منابع آزمون دکتری ترویج و آموزش کشاورزی پایدار — ویژه آزمون ۱۴۰۴

مقدمه و نقشه مسیر مطالعه

آزمون دکتری رشته ترویج و آموزش کشاورزی پایدار بر توسعه دانش و مهارت‌های آموزشی کشاورزی، انتقال فناوری، رفتار کشاورزان و مدیریت پایداری سامانه‌های تولید تمرکز دارد.
مطالعه برای این آزمون شامل سه محور اصلی است:
۱. دروس تخصصی در سطح کارشناسی و کارشناسی ارشد (اصول ترویج و آموزش کشاورزی، رفتار و تصمیم‌گیری کشاورزان، توسعه پایدار و مدیریت سامانه‌های کشاورزی)
۲. روش تحقیق، آمار و تحلیل داده‌ها در علوم کشاورزی و آموزش
۳. دروس عمومی شامل زبان تخصصی و استعداد تحصیلی

تسلط هم‌زمان بر مبانی نظری، مطالعات موردی، تحلیل داده‌ها و تمرین با دفترچه‌های آزمون سال‌های گذشته، ستون‌های اصلی برنامه مطالعاتی شما است.
(مرجع سرفصل‌ها: دفترچه‌های رسمی سازمان سنجش و مصوبات وزارت علوم)

ساختار پیشنهادی پاسخ و نکات اجرایی

برای هر درس سه سطح منبع توصیه می‌شود:

• منبع مرجع پایه: درک اصول نظری و مفاهیم بنیادین

• منبع تکمیلی: تحلیل‌های پیشرفته، مطالعات موردی و مقالات پژوهشی

• منبع تمرینی: تست و تمرین کاربردی برای تسلط آزمونی

توصیه می‌شود از خلاصه‌های یک‌صفحه‌ای (A4)، نمودارهای چرخه انتقال دانش، جدول روش‌های آموزش و فلوچارت تصمیم‌گیری در کشاورزی پایدار استفاده کنید.

فهرست دروس و منابع پیشنهادی برای هر درس

۱. اصول و مبانی ترویج و آموزش کشاورزی

منبع مرجع پایه:
کتاب «ترویج و آموزش کشاورزی» دکتر رضایی یا دکتر احمدی
منبع تکمیلی:
Extension Education (Swanson & Rajalahti)
منبع تمرینی:
تمرین طراحی برنامه‌های آموزشی، بررسی الگوهای انتقال دانش
نکته کاربردی:
یک جدول خلاصه روش‌های ترویج و نقاط قوت و ضعف هر روش تهیه کنید.

۲. رفتار، تصمیم‌گیری و مشارکت کشاورزان

منبع مرجع پایه:
کتاب «رفتار و تصمیم‌گیری کشاورزان» دکتر صادقی
منبع تکمیلی:
Farmer Decision Making and Adoption of Innovations (Rogers)
منبع تمرینی:
مطالعه کیس‌ها و تحلیل الگوهای پذیرش فناوری
نکته کاربردی:
نمودار فرآیند تصمیم‌گیری کشاورزان با توجه به منابع و محدودیت‌ها رسم کنید.

۳. توسعه پایدار و مدیریت اکوسیستم‌های کشاورزی

منبع مرجع پایه:
کتاب «توسعه پایدار در کشاورزی» دکتر محمدی
منبع تکمیلی:
Agroecosystem Sustainability (Altieri)
منبع تمرینی:
تمرین تحلیل اثر فعالیت‌های کشاورزی بر پایداری اکوسیستم و تهیه شاخص‌های پایدار
نکته کاربردی:
یک فلوچارت از چرخه مواد، انرژی و مدیریت مزرعه پایدار طراحی کنید.

۴. روش تحقیق و آمار در علوم ترویج و کشاورزی

منبع مرجع پایه:
کتاب آمار کاربردی در علوم کشاورزی (عادل‌پور)
منبع تکمیلی:
Research Methods in Agriculture and Education (Creswell & Creswell)
منبع تمرینی:
تمرین طراحی پرسشنامه، آزمون‌های آماری و تحلیل داده‌های میدانی
نکته کاربردی:
یک جدول تصمیم انتخاب آزمون آماری بر اساس نوع داده و هدف پژوهش تهیه کنید.

۵. آموزش بزرگسالان و طراحی برنامه‌های آموزشی

منبع مرجع پایه:
کتاب «آموزش بزرگسالان» دکتر نصیری
منبع تکمیلی:
Adult Learning: Linking Theory and Practice (Knowles et al.)
منبع تمرینی:
تمرین طراحی جلسات آموزشی، ارزیابی اثربخشی و مطالعه موردی
نکته کاربردی:
برای هر برنامه آموزشی، جدول اهداف، محتوا، روش اجرا و ارزیابی تهیه کنید.

۶. زبان تخصصی (انگلیسی) و استعداد تحصیلی

منبع مرجع پایه:
واژگان ۵۰۴ و لغات تخصصی کشاورزی و آموزش
منبع تکمیلی:
مطالعه Abstract مقالات مجلات Journal of Agricultural Education and Extension و Sustainability
منبع تمرینی:
درک مطلب، Cloze Test، ترجمه جمله‌های تخصصی
نکته کاربردی:
خلاصه‌نویسی روزانه مقاله و تمرین واژگان در متن، مؤثرترین روش یادگیری است.

منابع تمرینی و کار با دفترچه‌های سازمان سنجش

تحلیل دفترچه‌های سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۳ رشته‌های ترویج و آموزش کشاورزی و علوم کشاورزی پایه ضروری است.
تیپ سؤالات پرتکرار شامل:

• طراحی برنامه آموزشی و ارزیابی اثربخشی

• تحلیل رفتار و تصمیم‌گیری کشاورزان

• شاخص‌های پایدار و مدیریت اکوسیستم

پس از هر آزمون تمرینی، فهرست «نقاط ضعف» بسازید و منابع تکمیلی آن مباحث را مرور کنید.
(سازمان سنجش کشور مرجع رسمی سرفصل‌ها و نمونه سؤالات است.)

برنامه مطالعاتی فشرده ۹۰ روزه پیشنهادی

• روزهای ۱–۳۰: مطالعه مبانی ترویج، رفتار کشاورزان و توسعه پایدار؛ تهیه خلاصه‌ها و نمودارهای چرخه انتقال دانش

• روزهای ۳۱–۶۰: مرور منابع تکمیلی، تمرین تحلیل داده‌ها و طراحی برنامه آموزشی

• روزهای ۶۱–۸۰: تست‌زنی هدفمند از دفترچه‌های سال‌های گذشته و تمرین زبان تخصصی

• روزهای ۸۱–۹۰: شبیه‌سازی آزمون، مرور خلاصه‌ها و رفع اشکالات پایانی

الگوی هفتگی:
۵ روز مطالعه تخصصی، ۱ روز تست جامع، ۱ روز مرور و استراحت فعال
هر روز ۲۰–۳۰ دقیقه زبان و ۳۰ دقیقه تمرین آمار و روش تحقیق بگنجانید.

تکنیک‌های عملی و نکات رتبه‌ساز

• خلاصه‌های یک‌صفحه‌ای از هر بخش ترویج، آموزش و توسعه پایدار تهیه کنید.

• نمودار چرخه انتقال دانش و تصمیم‌گیری کشاورزان را رسم کنید.

• دفتر ویژه «اشتباهات تحلیلی» داشته باشید و پس از هر آزمون تحلیل کنید.

• مطالعه مقالات انگلیسی برای یادگیری مفاهیم نوین ترویج و کشاورزی پایدار.

• جدول مقایسه‌ای روش‌های آموزش و اثرات هر روش بر رفتار کشاورزان تهیه کنید.

جمع‌بندی و چک‌لیست نهایی

✅ مرور دفترچه‌های سازمان سنجش حداقل سه مرتبه
✅ مرور خلاصه‌ها و نمودارها در دو هفته پایانی
✅ انجام دو شبیه‌سازی کامل آزمون با تحلیل دقیق اشتباهات
✅ مدیریت خواب، تغذیه و آرامش ذهنی در سه روز آخر