منابع دکتری سراسری نیمه متمرکز بیوتکنولوژی دامپزشکی

راهنمای جامع منابع آزمون دکتری سراسری بیوتکنولوژی دامپزشکی (۱۴۰۴)

۱. مقدمه و نقشه مسیر مطالعه

• تمرکز اصلی آزمون: تسلط بر تکنیک‌های نوین مولکولی (مانند $ext{PCR}$ و واریانت‌های آن، تعیین توالی‌یابی نسل بعد - $ext{NGS}$، الکتروفورزهای پیشرفته)، بیولوژی سلولی بنیادی، و کاربرد بیوتکنولوژی در توسعه واکسن‌ها و درمان‌های ژنی.
• مسیر مطالعه: ابتدا باید بر اصول مولکولی و بیوانفورماتیک مسلط شوید، سپس کاربردهای آن را در حوزه‌های تخصصی مانند ایمونولوژی و میکروبیولوژی بیوتکنولوژیک مطالعه کنید.

۲. ساختار ۳ لایه منابع

• لایه اول (پایه مولکولی و ابزارها): درک عمیق ساختار $ext{DNA/RNA}$، رونویسی، ترجمه، و تسلط بر کار با تکنیک‌های کلاسیک و مدرن بیولوژی مولکولی (مانند کلونینگ، وسترن بلات، $ext{ELISA}$).
• لایه دوم (تخصصی حوزه‌ای): تمرکز بر ایمونولوژی مولکولی (تولید آنتی‌بادی‌های مونوکلونال، طراحی واکسن‌های نوترکیب) و میکروبیولوژی بیوتکنولوژیک (مهندسی سویه‌های باکتریایی و ویروسی).
• لایه سوم (پیشرفته و کاربردی): ژن‌درمانی ($ext{Gene Therapy}$)، فارماکوژنومیکس (اثر دارو بر اساس پروفایل ژنتیکی گونه‌های دامی)، و بیوانفورماتیک (تحلیل داده‌های اومیکس).
• نکته اجرایی: تهیه جدول زمانی تکنیک‌ها؛ شامل: تکنیک، اصول عملکرد، کاربرد اصلی در دامپزشکی (مثلاً $ext{CRISPR/Cas9}$ برای اصلاح ژن مقاومت به بیماری).

۳. فهرست دروس با نکات کلیدی

• الف) بیولوژی مولکولی و مهندسی ژنتیک:
• منابع کلیدی: کتب مرجع $ext{Molecular Biology}$ (مانند $ext{Lewin's Genes}$) و کتب تخصصی بیوتکنولوژی.
• نکات کلیدی: مکانیسم‌های ترمیم $ext{DNA}$، روش‌های دقیق کلونینگ ژن (استفاده از وکتورهای مختلف)، و اصول فعال‌سازی و خاموش کردن ژن‌ها ($ext{Gene Regulation}$).
• ب) ایمونوتکنولوژی و واکسن‌سازی:
• نکات کلیدی: طراحی و ارزیابی اثربخشی واکسن‌های زیرواحدی و ناقل ویروسی در دام‌ها. مکانیسم اثر ایمنی‌زایی جدیدترین انواع واکسن‌های $ext{mRNA}$ (در صورت کاربرد دامی).
• ج) سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی:
• نکات کلیدی: تمایز سلول‌های بنیادی پرتوان (مانند $ext{iPSCs}$) در گونه‌های دامی، و کاربرد سلول‌درمانی در آسیب‌های بافتی (مانند میوکارد یا غضروف).
• د) بیوانفورماتیک و ژنومیکس:
• نکات کلیدی: اصول جستجو در بانک‌های ژنی (مانند $ext{GenBank}$)، آشنایی با داده‌های توالی‌یابی نسل بعد ($ext{RNA-Seq}$, $ext{ChIP-Seq}$) و نحوه استخراج نتایج قابل تفسیر از این داده‌ها.
• ه) میکروارگانیسم‌های مهندسی شده:
• نکات کلیدی: اصول استفاده از باکتری‌ها یا مخمرها به عنوان کارخانه‌های زیستی برای تولید پروتئین‌های درمانی (مانند هورمون‌ها یا آنزیم‌ها).

۴. منابع تمرینی

• تحلیل و تفسیر خروجی‌های بیوانفورماتیک (مانند گزارش‌های همسانی توالی یا آنالیز بیان ژن).
• طراحی شماتیک یک آزمایش ($ext{Experimental Design}$) برای ارزیابی بیان یک پروتئین نوترکیب در بافت هدف.

۵. برنامه ۹۰ روزه فازبندی شده

• فاز اول (روز ۱–۳۰): تسلط بر بیولوژی مولکولی پایه و تکنیک‌های دستکاری اسیدهای نوکلئیک ($ext{PCR}$ و کلونینگ).
• فاز دوم (روز ۳۱–۶۰): ایمونولوژی مولکولی، طراحی واکسن و تکنیک‌های پروتئینی ($ext{Proteomics}$).
• فاز سوم (روز ۶۱–۹۰): ژن‌درمانی، بیوانفورماتیک، سلول‌های بنیادی و مرور جامع و شبیه‌سازی سؤالات ترکیبی.

۶. تکنیک‌های رتبه‌ساز

• فلوچارت تکنیک‌های جداسازی و خالص‌سازی: ترسیم مراحل جداسازی یک پروتئین خاص از محیط کشت سلولی با استفاده از تکنیک‌های کروماتوگرافی انتخابی.
• جدول مقایسه‌ای ویروس‌ها به عنوان ناقل: مقایسه مزایا و معایب ناقل‌های ویروسی مختلف (مانند آدنوویروس‌ها در مقابل لنتی‌ویروس‌ها) برای ژن‌درمانی در حیوانات.

۷. چک‌لیست نهایی آمادگی

• توانایی توضیح تفاوت بین ژن‌درمانی سوماتیک و سلول‌های زایا ($ext{Germline Therapy}$).
• تسلط بر اصول استفاده از روش‌های $ext{CRISPR}$ برای غیرفعال کردن ژن‌های بیماری‌زا در سلول‌های دامی.
• درک کامل فرایند تولید پروتئین نوترکیب در بیورآکتورها (سلولی).