منابع دکتری سراسری نیمه متمرکز بافت شناسی مقایسه ای

راهنمای جامع منابع آزمون دکتری سراسری بافت‌شناسی مقایسه‌ای دامپزشکی (۱۴۰۴)

۱. مقدمه و نقشه مسیر مطالعه:

• تمرکز اصلی آزمون: تسلط بر ساختار میکروسکوپی چهار بافت اصلی (اپی‌تلیال، همبند، عضلانی، عصبی)، سازماندهی سلولی-بافتی اندام‌ها، و درک تفاوت‌های ساختاری میان گونه‌های مختلف (گاو، اسب، سگ، طیور) که اغلب به تفاوت‌های فیزیولوژیک منجر می‌شود.
• مسیر مطالعه: شروع از سطح سلولی و اندامک‌ها، عبور از جزئیات بافت‌های پایه، تسلط بر بافت‌شناسی سیستمیک اندام‌ها، و ختم به تکنیک‌های آزمایشگاهی (ایمونوهیستوشیمی و رنگ‌آمیزی‌های تخصصی).

۲. ساختار ۳ لایه منابع:

• لایه اول (پایه سلولی و بافتی): بافت‌شناسی سلول (اندامک‌ها و چرخه سلولی)، بافت اپی‌تلیال و انواع آن، و بافت‌های همبند (انواع سلول‌ها و ماتریکس خارج سلولی).
• لایه دوم (سیستم‌های تخصصی): بافت‌شناسی سیستم‌های اصلی شامل گردش خون (ساختار مویرگ‌ها و وریدهای بزرگ)، سیستم لنفاوی (گره‌های لنفاوی و طحال)، و دستگاه گوارش (غدد گوارشی جانبی و لایه‌های دیوار روده).
• لایه سوم (مقایسه‌ای و کاربردی): تمرکز بر تفاوت‌های ساختاری میکروسکوپی در اندام‌های مهم مانند کلیه (تفاوت‌های بخش‌های نفرون در گونه‌ها)، پوست (غدد و ملانوسیت‌ها)، و بافت‌شناسی اندام‌های تولید مثلی (ساختار تخمدان و بیضه).
• نکته اجرایی: تهیه فهرست رنگ‌آمیزی‌های تخصصی (مثل $ext{PAS}$ برای گلیکوپروتئین‌ها یا تری‌کروم ماسون برای فیبرهای کلاژن) و کاربرد دقیق آن‌ها در شناسایی بافت‌ها.

۳. فهرست دروس با نکات کلیدی:

• الف) بافت‌شناسی پایه (چهار بافت اصلی):
• نکات کلیدی: کمپلکس‌های اتصالی سلولی ($ext{Junctional Complexes}$)، انواع کلاژن و فیبرهای الاستیک در ماتریکس، و تفاوت بین بافت عضلانی قلبی و اسکلتی.
• ب) بافت‌شناسی غدد درون‌ریز و برون‌ریز:
• نکات کلیدی: ساختار و تمایز سلول‌های غدد فوق کلیه (کورتکس و مدولا)، بافت‌شناسی جزایر لانگرهانس در پانکراس، و غدد برون‌ریز (سروزی و موسین).
• ج) بافت‌شناسی دستگاه گوارش و تنفس:
• نکات کلیدی: ساختار لایه‌های دیوار مری و روده، سلول‌های $ext{Paneth}$ و $ext{Enteroendocrine}$، و مقایسه ساختار آلوئول‌ها و برونش‌ها در ریه.
• د) بافت‌شناسی دستگاه ادراری-تناسلی:
• نکات کلیدی: ساختار $ext{Glomerulus}$ و تنظیم جریان خون آن، سلول‌های $ext{Sertoli}$ و $ext{Leydig}$ در بیضه، و بافت‌شناسی رحم در طول سیکل فحلی.
• ه) بافت‌شناسی مقایسه‌ای خاص:
• نکات کلیدی: مقایسه بافت‌شناسی کبد در طیور و پستانداران، ساختار طحال (پالپ سفید و قرمز)، و تفاوت‌های بافت‌های خونی در گونه‌های مختلف (شکل گلبول‌های قرمز).

۴. منابع تمرینی:

• تشخیص بافت‌ها و سلول‌های خاص روی تصاویر میکروسکوپی (اسلایدها).
• شرح چگونگی تغییرات مورفولوژیک سلول در پاسخ به آسیب‌شناسی (مثلاً دژنراسیون هیالین).

۵. برنامه ۹۰ روزه فازبندی شده:

• فاز اول (روز ۱–۳۰): تسلط کامل بر بافت‌شناسی سلول، بافت‌های پایه (اپی‌تلیال، همبند، غضروف، استخوان)، و بافت عصبی.
• فاز دوم (روز ۳۱–۶۰): تمرکز بر بافت‌شناسی سیستم‌های احشایی (گوارش، تنفس، ادراری، غدد درون‌ریز) و سیستم لنفاوی.
• فاز سوم (روز ۶۱–۹۰): مرور بافت‌شناسی مقایسه‌ای و کاربردی، تسلط بر رنگ‌آمیزی‌های تخصصی، و حل تست‌های تشخیصی تصویری.

۶. تکنیک‌های رتبه‌ساز:

• نمودار ارتباط ساختار-عملکرد: ترسیم نحوه ارتباط ساختار میکروسکوپی (مثلاً سلول‌های لوله‌های پروکسیمال کلیه با میکروویلی‌های زیاد) با عملکرد فیزیولوژیک آن.
• جدول مقایسه‌ای سلول‌های خاص: مقایسه سلول‌های ترشحی کلیدی در اندام‌های مختلف (مثلاً $ext{Parietal}$ cells معده با $ext{C}$ cells تیروئید).

۷. چک‌لیست نهایی آمادگی:

• توانایی شرح تغییرات ساختاری در اندام‌های جنسی در پاسخ به هورمون‌های جنسی.
• درک کامل اصول تکنیک‌های بافت‌شناسی (فیکس کردن، پردازش، قالب‌گیری، و برش‌زنی).
• تسلط بر مورفولوژی طبیعی اندامک‌ها و تشخیص تغییرات آسیب‌شناختی اولیه در آن‌ها.