منابع دکتری سراسری نیمه متمرکز ایمنی شناسی

راهنمای جامع منابع آزمون دکتری سراسری ایمنی‌شناسی (۱۴۰۴)

۱. مقدمه و نقشه مسیر مطالعه

• تمرکز اصلی آزمون: تسلط کامل بر ایمنی‌شناسی سلولی و مولکولی پیشرفته، ایمونوپاتولوژی (بیماری‌های خودایمنی، نقص‌های ایمنی)، و ایمونوتراپی (توسعه واکسن‌ها و روش‌های درمانی مبتنی بر ایمنی).
• مسیر مطالعه: مسیر باید از اصول پایه (شناسایی آنتی‌ژن‌ها و پاسخ‌های اولیه) آغاز شود و به سمت مباحث پیچیده و کاربردی (مانند سیگنالینگ لنفوسیت‌ها و مکانیسم‌های $ext{Checkpoint Inhibitors}$) پیش رود.

۲. ساختار ۳ لایه منابع

• لایه اول (پایه): ایمنی‌شناسی عمومی و سلولی (ساختار و عملکرد سلول‌های ایمنی، کمپلمان، آنتی‌بادی‌ها، $ext{MHC}$).
• لایه دوم (تخصصی): ایمونولوژی مولکولی و سیگنالینگ (مسیرهای فعال‌سازی گیرنده‌های لنفوسیت‌ها $ext{TCR}$ و $ext{BCR}$، سایتوکین‌ها و کموکین‌ها).
• لایه سوم (کاربردی و بالینی): ایمونوتراپی (سرطان و واکسن‌ها)، ایمنی‌شناسی میکروبی (پاسخ به عوامل بیماری‌زا)، و ایمونولوژی پیوند.
• نکته اجرایی: تهیه نقشه راه ارتباطی سایتوکین‌ها؛ ترسیم مسیرهای اصلی سایتوکین‌های پیش‌التهابی ($ext{Pro-inflammatory}$) و ضدالتهابی ($ext{Anti-inflammatory}$) و نقش آن‌ها در تمایز سلول‌های $ext{T}$ کمکی ($ext{Th1, Th2, Th17, Treg}$).

۳. فهرست دروس با نکات کلیدی

• الف) ایمنی‌شناسی پایه و سلولی:
• منابع کلیدی: کتب مرجع $ext{Basic Immunology}$ (مانند $ext{Kuby}$) و $ext{Janeway's Immunobiology}$.
• نکات کلیدی: ساختار سه‌بعدی گیرنده‌های $ext{T}$ و $ext{B}$، فرآیندهای $ext{Antigen Presentation}$ در $ext{APC}$‌های مختلف، و تنوع آنتی‌بادی‌ها ($ext{V(D)J Recombination}$).
• ب) ایمونولوژی مولکولی و سیگنالینگ:
• نکات کلیدی: مسیرهای سیگنالینگ پس از فعال‌سازی $ext{TCR}$ (مانند مسیرهای $ext{NF-}kappa ext{B}$, $ext{MAPK}$)، و نقش مولکول‌های هم‌تحریک‌کننده و مهاری ($ext{Co-stimulatory/Inhibitory Molecules}$).
• ج) ایمونوپاتولوژی:
• نکات کلیدی: مکانیسم‌های دقیق بیماری‌های خودایمنی (مانند لوپوس یا دیابت نوع ۱) بر اساس عدم تحمل ($ext{Tolerance}$) مرکزی و محیطی. نقص‌های اولیه ایمنی (نقص‌های $ext{SCID}$ و…).
• د) ایمونوتراپی و سرطان:
• نکات کلیدی: اصول کار ایمونوآنکولوژی؛ شناخت دقیق نقاط کنترلی ایمنی ($ext{Immune Checkpoints}$) مانند $ext{PD-1/PD-L1}$ و $ext{CTLA-4}$ و نحوه اثرگذاری داروهای مهارکننده.
• ه) ایمونولوژی میکروبی و واکسن:
• نکات کلیدی: تفاوت پاسخ‌های ایمنی ذاتی و اکتسابی در برابر پاتوژن‌های داخل سلولی (ویروس‌ها) و خارج سلولی (باکتری‌ها). طراحی واکسن‌های غیرفعال، زنده ضعیف شده، و نوترکیب.

۴. منابع تمرینی

• تحلیل نتایج آزمایشگاهی: تفسیر داده‌های فلوسایتومتری ($ext{Flow Cytometry}$) برای شناسایی زیرجمعیت‌های سلول‌های ایمنی.
• سناریونویسی: طراحی یک رژیم درمانی ترکیبی (ایمونو و شیمی‌درمانی) برای یک مدل سرطان دامی فرضی.

۵. برنامه ۹۰ روزه فازبندی شده

• فاز اول (روز ۱–۳۰): تسلط کامل بر ایمنی‌شناسی پایه و ساختارهای مولکولی ($ext{MHC}$, $ext{BCR/TCR}$).
• فاز دوم (روز ۳۱–۶۰): سیگنالینگ، ایمونوپاتولوژی و خودایمنی.
• فاز سوم (روز ۶۱–۹۰): ایمونوتراپی، واکسن‌سازی، و مرور جامع بر نحوه تعامل ایمنی با عفونت‌های خاص.

۶. تکنیک‌های رتبه‌ساز

• نقشه مسیر فعال‌سازی سلول T: ترسیم دقیق مراحل از شناسایی آنتی‌ژن تا تبدیل به سلول $ext{T}$ خاطره یا اِفکتور، با تأکید بر مولکول‌های سیگنالینگ مرتبط.
• جدول مقایسه‌ای سیتوکین‌ها: مقایسه سیتوکین‌های کلیدی در پاسخ‌های $ext{Th1}$ و $ext{Th2}$ (مانند $ext{IFN-}gamma$ در مقابل $ext{IL-4}$) و تأثیر آن‌ها بر تمایز سلول‌های $ext{B}$.

۷. چک‌لیست نهایی آمادگی

• توانایی توضیح کامل مکانیسم $ext{Cross-presentation}$ و اهمیت آن در شروع پاسخ‌های ایمنی.
• درک کامل تفاوت عملکردی و ساختاری $ext{Toll-like Receptors}$ ($ext{TLRs}$) و نقش آن‌ها در ایمنی ذاتی.
• تسلط بر اصول دوزبندی و ارزیابی اثر ضدتوموری در مطالعات ایمونوتراپی.