منابع دکتری سراسری نیمه متمرکز ادیان و عرفان (مطالعات تطبیقی ادیان - عرفان اسلامی و اندیشه امام - تصوف و عرفان اسلامی - ادیان غیر ابراهیمی - دین پژوهی)

راهنمای جامع منابع آزمون دکتری ادیان و عرفان — ویژه آزمون ۱۴۰۴

مقدمه و نقشه مسیر مطالعه
آزمون دکتری ادیان و عرفان معمولاً شامل سه بخش اصلی است:
۱. دروس تخصصی رشته در سطح کارشناسی و کارشناسی ارشد شامل مطالعات تطبیقی ادیان، عرفان اسلامی و اندیشه امام، تصوف و عرفان اسلامی، ادیان غیرابراهیمی و دین‌پژوهی.
۲. روش تحقیق شامل آشنایی با روش‌های پژوهشی علوم انسانی، تحلیل متون دینی و متون تطبیقی، و مبانی تحقیق کیفی و کمی.
۳. دروس عمومی شامل زبان تخصصی و استعداد تحصیلی.

تسلط هم‌زمان بر مبانی نظری، مطالعات تطبیقی و تحلیل متون، ستون‌های اصلی برنامه مطالعاتی شما هستند.

ساختار پیشنهادی منابع مطالعه
برای هر درس سه لایه منبع پیشنهاد می‌شود:

• منبع مرجع پایه: برای فهم عمیق و اصولی مفاهیم و نظریه‌ها.

• منبع تکمیلی: برای بررسی تطبیقی، نقدها و عمق بیشتر.

• منبع تمرینی: شامل تست، خلاصه‌های تحلیلی و تمرین تحلیل متن.

علاوه بر این، توصیه می‌شود فهرست‌های یک‌صفحه‌ای، جداول مقایسه‌ای نظریه‌ها و نقشه‌های ذهنی بسازید تا مرور سریع در ماه‌های آخر داشته باشید.

فهرست دروس و منابع پیشنهادی

۱. مطالعات تطبیقی ادیان

• منبع مرجع پایه: کتاب‌های مروری و جامع درباره تاریخ ادیان جهان، ساختارهای اعتقادی و آیینی، و تطبیق ادیان مختلف.

• منبع تکمیلی: مقالات تطبیقی و مطالعات موردی درباره ادیان ابراهیمی و غیرابراهیمی، فلسفه دین و تأثیرات فرهنگی-اجتماعی.

• منبع تمرینی: خلاصه‌های تطبیقی، پرسش‌های تحلیلی و پاسخنامه سال‌های گذشته.
  نکته کاربردی: مثال‌های تاریخی و فرهنگی برای هر مبحث آماده کنید تا توان تحلیلی شما تقویت شود.

۲. عرفان اسلامی و اندیشه امام

• منبع مرجع پایه: متون کلاسیک و مدرن عرفان اسلامی، اندیشه امام خمینی و اصول فلسفی و الهیاتی مرتبط.

• منبع تکمیلی: مقالات نقد و تفسیر متون عرفانی، تحلیل تطبیقی با مکاتب دیگر.

• منبع تمرینی: خلاصه‌های نکته‌دار و پرسش‌های تشریحی با تأکید بر تطبیق اندیشه‌ها با مسائل معاصر.
  نکته کاربردی: توانایی ارتباط دادن نظریه‌ها با تجربه‌های تاریخی و فکری اهمیت دارد.

۳. تصوف و عرفان عملی

• منبع مرجع پایه: متون اصلی تصوف (مثلاً آثار ابن عربی، مولوی و عرفای ایرانی) و تحلیل‌های اولیه.

• منبع تکمیلی: مقالات تطبیقی و نقدهای علمی درباره تطور تصوف در ایران و جهان اسلام.

• منبع تمرینی: تحلیل متون کوتاه، سوالات تطبیقی و تشریحی.

۴. ادیان غیرابراهیمی

• منبع مرجع پایه: متون تاریخی و فلسفی مربوط به هندوئیسم، بودیسم، آیین‌های شرقی و مذاهب مدرن.

• منبع تکمیلی: مقالات تطبیقی، تحلیل ارزش‌ها و ساختارهای معنوی.

• منبع تمرینی: سوالات تطبیقی و تحلیل موردی، خلاصه‌های مقایسه‌ای.

۵. روش تحقیق در علوم دینی و عرفانی

• منبع مرجع پایه: کتاب‌های روش تحقیق در علوم انسانی و علوم دینی، تحلیل متون، نمونه‌گیری و مبانی استدلال.

• منبع تکمیلی: راهنماهای عملی تحلیل متون، روش‌های کیفی و کمی در مطالعات دینی.

• منبع تمرینی: تحلیل نمونه متون، تمرین استخراج مفاهیم و تهیه جداول مقایسه‌ای.

۶. زبان تخصصی (انگلیسی) و استعداد تحصیلی

• منبع مرجع پایه: مجموعه‌های درک مطلب تخصصی متون دینی و فلسفی، فهرست واژگان.

• منبع تکمیلی: خواندن مقالات کوتاه بین‌المللی برای تمرین ساختار نگارش علمی.

• منبع تمرینی: تمرین روزانه درک مطلب، خلاصه‌نویسی و فلش‌کارت واژگان.

منابع تمرینی و کار با دفترچه‌های سازمان سنجش

• تحلیل دفترچه‌های سال‌های گذشته و استخراج تیپ‌های پرتکرار سؤال.

• تمرین شبیه‌سازی آزمون تحت زمان و تحلیل دقیق اشتباهات.

برنامه مطالعاتی فشرده ۹۰ روزه

• روزهای 1–30: مطالعه مبانی نظری و منابع اصلی عرفان و ادیان همراه با خلاصه‌نویسی.

• روزهای 31–60: تمرکز بر مطالعات تطبیقی، تصوف، ادیان غیرابراهیمی و روش تحقیق.

• روزهای 61–80: تست‌زنی مبحثی با دفترچه‌های سال‌های قبل، تمرین تحلیل متون.

• روزهای 81–90: شبیه‌سازهای کامل، مرور خلاصه‌ها و رفع اشکال هدفمند.

الگوی هفتگی: پنج روز مطالعه مفهومی، یک روز تست سنگین، یک روز مرور و استراحت فعال.

تکنیک‌های عملی و نکات رتبه‌ساز

• خلاصه‌های یک‌صفحه‌ای برای هر مبحث تهیه کنید.

• «دفتر دلایل خطا» داشته باشید و علت اشتباهات را ثبت کنید.

• برای هر مبحث، ماتریس مقایسه‌ای نظریه‌ها بسازید (فرضیات، رویکرد روش‌شناختی، مثال‌ها).

• زبان تخصصی را روزانه با چکیده‌خوانی و خلاصه‌نویسی تمرین کنید.

• مرور دفترچه‌های سال‌های اخیر حداقل سه مرتبه و شبیه‌ساز کامل حداقل دو مرتبه در ماه آخر.