پدیدار شناسی بیمار در فقه اسلامی و معناشناسی سکوت قانون در حجر بیمار

چکیده
      در این جستار از یک‌سو اصطلاح بیمار با رویکرد بیماری‌های مستحدثه و نوظهوری که سرانجام اغلب آنها مرگ است، مورد نقد و بررسی واژه‌شناسانه قرار گرفته و با ملاحظه سه شاخص بازدارندگی از فعالیت روزمره، خطرناک و کشنده‌بودن و نیز منجر به مرگ‌شدن بازتعریف شده است. ازدیگرسو تصور ملازمه سکوت قانون‌گذار با ابهام و اجمال مورد نقد قرارگرفته و ثابت شده است که سکوت در تقابل نفی و اثبات، در حقیقت به معنای تصریح به نظریه نفی و تأیید آن است. برهمین‌اساس فرضیه معنادار بودن سکوت مقنّن در خصوص حجر بیمار مشرف به موت تقویت و از رهگذر آن مخالفت قانونگذار با نظریه مشهور و پذیرفتن نظر فقیهان متقدم مبنی بر نفوذ کلیه تصرفات مالی بیمار مشرف به موت از اصل ثابت شده است. علاوه بر این تصور وجود تناقض در مواد قانون مدنی در باب حجر بیمار به ویژه در ماده‌های 944 و 945 از طریق بازشناسی معنای عام بیمار و اخص آن باطل دانسته‌شده‌است، چه آنکه واژه مرض در ماده‌های یادشده عام است و هر نوع بیماری را شامل می‌شود؛ حال آن که اصطلاح بیمار در باب حجر خاص است و صرفاً مریضی را شامل می‌شود که مشرف ‌به موت و ملاک‌های سه‌گانه در او جمع شده باشد.