هویت مکانمند و بی‌هویتی در فضای شهری: مطالعه موردی دو مجتمع مسکونی در شهر تهران

چکیده
   انسان­ها در زندگی روزمره­ با هویت­سازی، خود را از دیگران متمایز می‌­سازند و بین خود و دیگری تمییز قائل می‌­شوند. مکان نیز با حضور انسان و فعالیت‌­های وی هویت پیدا می‌کند. تعلق‌خاطر و حس مثبت داشتن به مکان و انباشت تجربه‌ها و خاطرات مبتنی بر مکان نشانه‌ای از هویت مکان است. در این مقاله تلاش شده است تا با مطالعه­ ­تطبیقی میان دو مجتمع مسکونی واقع در مناطق 15 و 1 تهران و با اتخاذ رویکردی کیفی از طریق مصاحبه و مشاهده و با نمونه‌­گیری هدفمند و شبکه‌­ای، به بررسی این مسئله پرداخته شود که سکونت در مجتمع‌­های مسکونی چه تأثیری در هویت مکانی و بی‌هویتی افراد دارد و شکل‌گیری و کیفیت هویت مکانی در این دو مجتمع چگونه است. در بحث نظری با استفاده از نظریه‌های آموس راپاپورت و کوین لینچ هویت مکانی تحلیل می‌شود. یافته‌ها نشان می‌دهد ارتباط مستمر با فضا و گذراندن مدت زمان طولانی در خانه، رابطه­ مستقیمی با تعلق‌خاطر و حس مثبت به مکان دارد، چراکه انباشت تجربه‌ها و خاطرات روزمره در ارتباط با مکان شکل می‌گیرند؛ به عبارت دیگر، هویت مکانی زمانی بازنمود می‌یابد که استفاده مستمر از فضا در عادت‌های روزمره­ افراد تثبیت شده باشد.