مکان‌یابی QTLهای کنترلکنندۀ تحمل به تنش‌های خشکی و شوری در مرحلۀ جوانه‌زنی برنج

چکیده
   خشکی و شوری، دو تنش غیرزیستی مهم در تولید برنج در سراسر جهان محسوب می­شوند. تحمل به شوری و خشکی و قوی­تر بودن اجزای جوانه در برنج، از مهم­ترین صفات در استقرار بهتر گیاهچه در خاک­های شور و خشک است. این پژوهش در سال‌های 1390-1388 در دانشکدۀ کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه گنبد کاووس و آزمایشگاه بیوتکنولوژی دانشکدۀ علوم کشاورزی دانشگاه گیلان، به‌منظور شناسایی نشانگر­های پیوسته با ژن­های تحمل به شوری و خشکی، از جمعیت F_2:4 حاصل از تلاقی رقم بومی غریب (متحمل به شوری و خشکی) و رقم اصلاح‌شدۀ سپیدرود (حساس به شوری و خشکی) انجام گرفت. نقشۀ پیوستگی حاصل از 105 نشانگرAFLP  و 131 نشانگر ریز­ماهواره، 7/2475 سانتی‌مورگان از ژنوم برنج را با فاصلۀ متوسط 48/10 سانتی­مورگان بین دو نشانگر مجاور پوشش داد. تجزیۀ QTL با استفاده از روش مکان‌یابی فاصله­ای مرکب، در مجموع برای شاخص تنش جوانه­زنی، شاخص قدرت بذر، صفات سرعت جوانه­زنی، درصد جوانه­زنی، طول ریشه­چه، طول ساقه­چه، طول کلئوریز، وزن خشک ساقه­چه، وزن تر کلئوپتیل و وزن خشک گیاهچه تحت شرایط تنش خشکی حاصل از مانیتول (8- بار) و تنش شوری (8 دسی­زیمنس) تعداد ده QTL مشترک را شناسایی کرد. از بین QTLهای شناسایی‌شده، هفت QTL مرتبط با خشکی و هفت QTL مرتبط با شوری، بیش از 15 درصد تغییرات فنوتیپی مربوط به صفات را توجیه کردند. به‌نظر می­رسد که بتوان این QTL­ها را در زمرۀ QTLهای مهم کنترل‌کنندۀ صفات تحمل به خشکی و شوری محسوب نمود و در صورت تأیید از آنها در برنامۀ گزینش به‌کمک نشانگر استفاده کرد.