مطالعه عملکرد برخی صفات تولیدی، تولیدمثلی و اقتصادی گاوداری‌های سنتی کوچک در استان چهارمحال و بختیاری

چکیده
     در این مطالعه به منظور بررسی عملکرد صفات تولیدی، تولیدمثلی و اقتصادی گاوداری‌های سنتی کوچک از رکوردگیری تعداد 495 واحد گاوداری کوچک در 52 روستای شهرستان‌های مختلف استان چهار محال و بختیاری شامل 1321 راس گاو مولد و 2811 راس کل گله طی زمستان 1388 تا تابستان 1389 استفاده شد. نحوه جمع‌آوری داده‌ها به صورت پرسشنامه‌ای و استفاده از اطلاعات یک سال گذشته گاودار، رکوردهای یاداشت شده، رکوردگیری مستقیم و مصاحبه با گاودار بود. واحدهای گاوداری مورد مطالعه شامل تعداد 441 واحد کوچک (09/89%) و 54 واحد متوسط (91/10%) با ترکیب ژنوتیپی 11 واحد بومی (22/2%)، 327 واحد آمیخته (06/66%) و 157 واحد اصیل (72/31%) بودند. متوسط کل شیر تولیدی و فروخته شده هر واحد به ترتیب 56/30 و 21/22 کیلوگرم (معادل 75/62% کل شیر تولیدی) و تولید شیر روزانه هر راس گاو 30/13 کیلوگرم بود. میانگین کل عملکرد صفات تولیدمثلی به صورت 07/30 ماه برای سن در اولین گوساله‌زائی، 77/15 ماه برای فاصله گوساله‌زائی، 96/335 روز برای طول دوره شیردهی و 99/6% برای تلفات گوساله‌ها تا سن یک سالگی بودند. میانگین خوراک مصرفی روزانه هر راس گاو 85/15 کیلوگرم با نسبت کنسانتره 69/25 درصد برآورد شد. میانگین کل هزینه خوراک روزانه و درآمد حاصل از فروش شیر به ترتیب 35786 و 45765 ریال و نسبت هزینه خوراک به درآمد شیر و نسبت قیمت شیر به هزینه هر واحد خوراک نیز به ترتیب 76/75% و 159% به دست آمد. متوسط تعداد کل گاو در هر واحد 86/5 راس شامل، 21/2 گاو شیرده، 67/2 گاو بالغ و مابقی گوساله‌های نر و ماده بودند. همچنین نسبت گاو شیرده به کل گاوها و کل گله نیز به ترتیب 83/84% و 66/42% برآورد شد. برای اغلب صفات مورد بررسی تنوع قابل ملاحظه‌ای بین فصول، شهرستان و نژادهای مختلف مشاهده شد.