مطالعه تنوع ژنتیکی ژنوتیپ‎های گونه علوفه‌ای- مرتعی علف گندمی (Agropyron elongatum) از طریق بررسی کلونی

چکیده
   ایران یکی از منابع سرشار تنوع ژنتیکی گراس‎های علوفه‎ای و مرتعی ازجمله آگروپایرون پابلند (Agropyron elongatum) می‎باشد. اصلاح و تولید ارقام ترکیبی سازگار و پرتولید، نیازمند بررسی تنوع ژنتیکی، گزینش ژنوتیپ‎های برتر و تعیین والدین مناسب از بین آنها است. این مطالعه با هدف بررسی توان تولید، برآورد میزان تنوع ژنتیکی، تخمین پارامترهای ژنتیکی و تعیین شباهت و تفرق بین ژنوتیپ‎های گزینش شده آگروپایرون پابلند از طریق ارزیابی‎های کلونی، صورت گرفت. بدین منظور تعداد 25 ژنوتیپ به صورت کلون‎های تکرار شده طی دو سال (84 و 85) در قالب طرح آماری بلوک‎های کامل تصادفی بر اساس خصوصیات مورفولوژیک، فنولوژیک و زراعی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاکی از اختلاف زیاد و تنوع ژنتیکی وسیع در بین ژنوتیپ‎های مورد مطالعه بود که انتخاب برای اهداف مختلف در این ژرم‎پلاسم را سودمند می‎سازد. بیشترین میزان وراثت‎پذیری مربوط به صفات تعداد روز تا خوشه‎دهی، گرده‎افشانی و ارتفاع بوته و کمترین آن، برای قطر یقه بدست آمد. برآورد ضرایب تنوع فنوتیپی و ژنتیکی طی دو سال آزمایش نشان داد که حداقل میزان تنوع مربوط به روز تا گرده‎افشانی، روز تا خوشه‎دهی و قطر یقه می‎باشد. عملکرد بذر و پس از آن عملکرد علوفه تر و عملکرد علوفه خشک (چین اول و برداشت مجدد) از حداکثر میزان تنوع ژنتیکی برخوردار بودند. تجزیه خوشه‎ای بر اساس خصوصیات فنوتیپی، ژنوتیپ‎ها را در 3 گروه مجزا طبقه‎بندی کرد که بر مبنای آن ژنوتیپ‎های دارای فواصل ژنتیکی بیشتر به منظور استفاده در مطالعات بعدی شناسایی شدند. در مجموع نتایج این پژوهش حاکی از سودمندی ارزیابی‎های کلونی در برآورد تنوع ژنتیکی، وراثت‎پذیری و گزینش والدین مناسب به منظور تدوین پروژه‎های تکمیلی می‎باشد.