مطالعه تطبیقی اثر آنزیم تریپسین و روش متداول گل‌شویی در حذف لایه‌های چسبنده تخم لقاح‌یافته تاسماهی ایرانی Acipenser persicus

چکیده
   در این تحقیق به منظور رفع چسبندگی تخم‏های لقاح یافته تاسماهی ایرانی (Acipenser persicus) از آنزیم تریپسین استفاده شد. نتایج مربوط به مدت زمان لازم برای رفع چسبندگی و درصد بازماندگی جنینی با روش سنتی رفع چسبندگی (شستشوی تخم‏ها با گل رس) مقایسه شد. همچنین مطالعه تطبیقی اثرات بافت شناسی آنزیم و ذرات رس بر دیواره خارجی دور تخم صورت گرفت. بعد از لقاح و 2 بار آبکشی، تخم‏ها به مدت 30 دقیقه در معرض 4 غلظت متفاوت آنزیم تریپسین (IU/ml 6،3،1 و12) قرار داده شدند. بخشی از تخم‏ها طی همین مدت زمان به عنوان شاهد با گل رس مورد شستشو قرار گرفتند تیمارهای آزمایش شامل 4 تیمار با آنزیم در غلظت‏های یادشده و 1 تیمار مربوط به گل شویی (تیمار شاهد) بود. هر تیمار در 3 تکرار و برای هر تکرار 150 تخم لقاح یافته در نظر گرفته شد. 1 بار در لحظه شروع آزمایش و سپس هر 10 دقیقه تا زمان پایان رفع چسبندگی از تخم‏ها نمونه برداری به عمل آمده و این تخم‏ها به منظور بررسی‏های بافت شناسی در محلول بوئن تثبیت شد. در هر یک از تیمارها زمان رفع شدن چسبندگی ثبت گردید. 60 ساعت بعد از لقاح در صد بازماندگی جنینی با سنجش میزان تخم‏های دارای جنین سالم و طبیعی در هر یک از تیمارها شمارش شد. بیشترین میزان بازماندگی جنینی 19/2±9/86 درصد  در غلظت IU/ml 6 حاصل شد که با استناد به نتایج آزمون ANOVA به طور معنی‏دار از تیمار شاهد بالاتر بود (05/0p˂). میزان بازماندگی 88/0±2/75 درصد، 1/2±1/77 درصد، 26/2±3/77درصد و 75/2±0/77درصد به ترتیب در تیمارهای IU/ml 1، IU/ml 3، IU/ml 12 و تیمار شاهد بدست آمد. کمترین زمان لازم برای رفع چسبندگی تخم‏ها 6 دقیقه و مربوط به غلظت IU/ml 12 بود. این زمان برای غلظت‏های IU/ml 1، 3، 6 و گروه شاهد به ترتیب 19، 15، 11 و 23 دقیقه بوده است. بررسی بافت شناسی لایه چسبنده دور تخم هیچگونه آسیب فیزیکی را در تیمار شستشو با گل رس نشان نداد. در این بررسی‏ها مشخص شد ضخامت لایه چسبنده در تیمارهای آنزیمی با افزایش زمان نسبت معکوس داشته و در زمان یکسان،‌ این ضخامت با غلظت آنزیم ارتباط دارد. با توجه به نتایج به دست آمده از این تحقیق می‏توان این گونه نتیجه گرفت که آنزیم تریپسین می‏تواند با موفقیت جهت حذف واقعی لایه چسبنده در تاسماهی ایرانی مورد استفاده قرار گیرد. دوز پیشنهادی برای رفع چسبندگی، IU/ml 6 است که زمان انجام عمل در دوز ذکر شده 11 دقیقه می‌باشد.