مطالعه ترکیب‌پذیری عمومی و خصوصی مقاومت به بولتینگ و سرکوسپورا، صفات تکنولوژیک و عملکرد در لاین‌های چغندرقند با استفاده از تجزیه تلاقی دای‌آلل

چکیده
    به منظور بررسی ترکیب‌پذیری عمومی و خصوصی مقاومت به لکه برگی سرکوسپورا، بولتینگ و برخی صفات مهم زراعی و تکنولوژیک چغندرقند، تعداد 36 هیبرید حاصل از تلاقی 9 والد O- تایپ چغندرقند به صورت یک دای‌آلل 9×9 به همراه چهار شاهد در مرکز تحقیقات کشاورزی صفی آباد دزفول در سال زراعی 88-1387 مورد بررسی قرار گرفتند. هیبریدها همراه با 9 والد در یک آزمایش 49 رقمی در قالب طرح لاتیس سه گانه در 3 تکرار کشت شدند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که بین تیمارها برای کلیه صفات به جز عیار قند، سدیم، شکر قابل استحصال و ضریب استحصال شکر تفاوت معنی‌دار وجود دارد. بر اساس نتایج تجزیه تلاقی دای‌آلل، ترکیب‌پذیری عمومی لاین‌ها برای کلیه صفات مورد بررسی در سطح احتمال 1 درصد معنی‌دار بود. همچنین ترکیب‌پذیری خصوصی برای صفات عملکرد ریشه، عملکرد قند، عملکرد قند قابل استحصال و پتاسیم در سطح احتمال 1 درصد و برای صفت مقاومت به سرکوسپورا و مقاومت به بولتینگ در سطح احتمال 5 درصد معنی‌دار بود. در مجموع اثرهای افزایشی و غیرافزایشی در کنترل مقاومت به سرکوسپورا و بولتینگ، عملکرد ریشه، عملکرد قند و عملکرد قند قابل استحصال دخالت داشتند، اما سهم اثرهای غیرافزایشی در کنترل صفات مقاومت به بولتینگ، عملکرد ریشه، عملکرد قند و عملکرد قند قابل استحصال بیشتر بود. بهترین والد برای مقاومت به سرکوسپورا و بولتینگ RR607 بود اما این لاین از لحاظ عملکرد ریشه مناسب نبود. بهترین هیبرید برای مقاومت به سرکوسپورا، عملکرد ریشه، عملکرد قند و عملکرد قند قابل استحصال از تلاقی 452×RR607، بهترین هیبرید برای مقاومت به بولتینگ از تلاقی 261×SB-FIROZ و بهترین هیبرید از لحاظ مقاومت به سرکوسپورا و بولتینگ از تلاقی 436RR607× حاصل گردید.