عاری‎سازی دو توده تجاری سیر (Allium sativum L.) بومی ایران از پوتی ویروس‎ها با استفاده از گرمادرمانی و کشت مریستم

چکیده
    به منظور عاری‎سازی گیاه سیر از پوتی ویروس‎ها، دو توده تجاری سیر بومی ایران به نام‎های همدان و آذرشهر انتخاب و با استفاده از تکنیک گرمادرمانی و کشت مریستم انتهایی مورد بررسی و مطالعه قرار گرفتند. ابتدا سوخ‎های آلوده توده‎های مورد نظر به مدت 1 هفته در دمای 30 درجه سانتی‎گراد و سپس به مدت 4 هفته در دمای 36 درجه سانتی‎گراد تحت تیمار گرمادرمانی قرار گرفتند و متعاقباً مریستم انتهایی آنها در دو اندازه 6/0-4/0 و 8/0-6/0 میلی‎متر جدا و در محیط کشت موراشیج و اسکوگ (MS) که با تنظیم‎کننده‎های رشد نفتالین استیک اسید با غلظت‎های صفر، 1/0 و 5/0 بنزیل آدنین با غلظت‎های صفر، 5/0 و 1 میلی‎گرم در لیتر تکمیل شده بودند کشت گردیدند. به منظور ارزیابی کارایی گرمادرمانی و کشت مریستم در حذف ویروس و مقایسه آنها با تیمار شاهد، گیاهک‎ها پس از رشد با استفاده از آزمون الایزا مورد بررسی قرار گرفتند. بر اساس نتایج به دست آمده از آزمون الایزا میزان عاری از ویروس‎سازی با ریز نمونه به اندازه 6/0- 4/0 میلی‎متر 100% بود در حالی که با ریز نمونه 8/0-6/0 میلی‎متر میزان عاری‎سازی 91% گردید. تیمار شاهد (بدون تیمار گرمادرمانی) 21% عاری‎سازی نشان داد. همچنین گرمادرمانی به تنهایی، موجب 73% عاری‎سازی برای توده همدان و 61% برای توده آذرشهر گردید این در حالی بود که گیاهان شاهد بیش از 80% آلودگی نشان دادند. در تمامی تیمارها تنظیم‎کننده رشد نفتالین استیک اسید با غلظت 1/0 میلی‎گرم در لیتر اختلاف معنی‎داری را در سطح 1% روی پرآوری، طول گیاهک و تعداد برگ در هر ریز نمونه نشان داد. بنزیل آدنین با تیمار 5/0 و 1/0 میلی‎گرم در لیتر بیشترین اثر را روی پرآوری و تعداد برگ در هر گیاهک داشته است و در ارتباط با طول گیاهک بیشترین اثر مربوط به تیمار 5/0 میلی‎گرم در لیتر است. همچنین اثر متقابل رقم و اندازه مریستم تنها برای طول گیاهک در سطح 1% معنی‎دار گردید. تیمار S2C1 بیشترین طول گیاهک را داشت