شکست خواب و تحریک جوانه‌زنی بذر توق (Xanthium strumarium L.)

چکیده
    به منظور ارزیابی برهمکنش عوامل محیطی نظیر دما (سرما و گرما)، شرایط نگهداری و نیز مواد تنظیم کننده رشد گیاهی بر شکست خواب بذر توق که در پاییز سال 1384 از مزارع کرج جمع‌آوری شده بود، آزمایشاتی انجام شد. بر اساس نتایج بدست آمده، بذرهای تازه برداشت شده از گیاه مادری دارای خواب بودند. تلفیقی از پس‏رسی، سرما و نوسانات دمایی منجر به افزایش معنی‌دار در تعداد بذرهای جوانه زده شد. به طوری که از مجموع تیمارهای آزمایشی، بذرهای نگهداری شده در عمق 5 تا 7 سانتی‏متری خاک در شرایط طبیعی خاک به مدت 4 ماه و سپس انتقال آنها به سردخانه (دمای 2±5) به مدت سه ماه و در نهایت انتقال آنها به سطح خاک مزرعه به مدت 6 ماه (B4cC3S6) بالاترین درصد جوانه‏زنی به میزان 5/82 درصد را بدست آوردند. تلفیق سرما (دو ماه در دمای 2±5 درجه سانتی‌گراد) با اسید جیبرلیک تأثیر اندکی بر جوانه‏زنی بذر توق داشت. آبشویی، شکاف پوسته بذر و تیمار بذرها با آب گرم باعث افزایش معنی‌داری در جوانه‏زنی نشدند. تیمار بذور با اتفن و خراش‌دهی با اسید سولفوریک 98 درصد هیچ تأثیری بر شکست خواب بذر توق نداشتند. در تمامی تیمارهایی که باعث شکست خواب شد، از دو بذر موجود در میوه توق تنها بذر بزرگتر جوانه زد و هیچ یک از تیمارهای مربوطه نتوانستند باعث تحریک جوانه‏زنی بذر کوچک‌تر شوند. ماهیت تیمارهایی که باعث شکست خواب شد، نشان از تأثیر عوامل فیزیکی و درونی بر خواب بذر توق داشت.