شناسایی مولکولی ریزوبیوم‌های همزیست نخود در مناطق غربی ایران

چکیده
  نخود در سطح وسیعی از مناطق غربی ایران (استان‌های کرمانشاه، همدان، لرستان و چهارمحال‌و‌بختیاری) کشت می‌شود. با توجه به نقش مهم ریزوبیوم‌ها در تثبیت بیولوژیکی نیتروژن و افزایش عملکرد نخود، شناسایی گونه‌های ریزوبیومی همزیست با آن و نیز تعیین ساختار جمعیتی آنها در مناطق مختلف اکولوژیکی برای مدیریت توسعۀ این محصول در ایران ضروری است. در این مطالعه، شناسایی گونه‌های ریزوبیومی همزیست با نخود مناطق غربی ایران براساس روش‌های مورفولوژیکی و مولکولی شاملPCR- RFLP ناحیۀ عمومی16S rDNA و تعیین توالی نوکلئوتیدی این قطعۀ ژنی به همراه ردیابی و توالی‌یابی ژن‌های مـؤثر در هـمزیستی (nodC, nifH) بـررسی شد. نتایج حـاصل نشان داد که تنوع گونه‌های ریزوبیومی همزیست نخود در مناطق نامبرده محدود و اکـثر جـدایه‌هـای هـمزیست با نخود از گونۀMesorhizobium cicer  است. جدایه‌هایی از Agrobacterium tumefaciens  نیـز در گـره‌های نخود کشت‌شده در خاک‌های لرستان ردیابی شـد که توانایی تثبیت نیتروژن مولکولی آنها ثابت نشده است. احتمالاً سابقۀ طولانی کشت نخود در استان‌هـای غربی کشور و رابطۀ بسیار اختصاصی ریزوبیوم‌های نخود با میزبان، در غالبیتM. cicer  و فقدان گونه‌های دیگری از Mesorhizobium sp. همزیست نخود در این مناطق نقش داشته باشد.