حضور ساسانیان در کرانه‌های خلیج فارس بر پایۀ گزارش‌های تاریخی و مطالعات باستان‌شناسی

چکیده
   کرانه‌های خلیج فارس از آغازین سال‌های دورۀ ساسانی شاهد حضور فرمانروایان مقتدر آن سلسله و اقدامات عمرانی ایشان بوده است. پادشاهان ساسانی، با پی ریختن شهرها و توسعه بخشیدن مراکز جمعیتی در کرانه‌های خلیج فارس، از یک سو حاکمیت خویش را بر آن مناطق تثبیت کردند و از سوی دیگر سنگری دفاعی در برابر دست­اندازی مهاجمان فراهم ‌آوردند. علاوه بر گزارش‌هایی که در متون تاریخی قبل از اسلام و قرون اولیۀ اسلامی مندرج است، یافته‌های باستان­شناسی بر حضور جامعه و فرهنگ ساسانی در کرانه‌های خلیج فارس دلالت دارند و مواد فرهنگی دورۀ ساسانی گویای روابط اجتماعی و اقتصادی جوامع ساکن در منطقۀ مورد مطالعه است. بافت شهرها، ساختار سازه‌های معماری، گونۀ غالب ظروف سفالین، سکه‌ها و مهرها، هر یک نشانه­ای از روابط و مناسبات جاری در جوامع دورۀ ساسانی در کرانه‌های خلیج فارس ارائه می‌دهند. بر این اساس، می‌توان گفت جمعیت‌هایی که در کرانه‌های خلیج فارس مستقر بوده‌اند، از اقتصادی بر پایۀ تجارت و بازرگانی داشته‌اند و برج‌ها و قلعه‌های استوار، امنیت ایشان را در برابر هجوم بیگانگان تأمین می‌کرده است.