حسام‌الدین سالار و جامع قوانین علم الهیئة او

چکیده
از ریاضی‌دان و فیلسوفی به نام حسام‌الدین علی بن فضل‌اللّه سالار، گذشته از چند رساله کوچک ریاضی، کتابی به نام جامع قوانین علم الهیئة در مثلثات کروی باقی مانده است که خواجه نصیرالدین طوسی در تألیف کشف القناع عن اسرار الشکل القطاع از آن بهره برده است. با این حال، در منابع کهن از او به‌ندرت یاد شده و در پژوهش‌های جدید نیز آنچه در باره او گفته شده نادرست و متناقض است. برخی از پژوهشگران زمان زندگی او را اوائل قرن ششم و برخی دیگر اواسط قرن هفتم دانسته‌اند. برخی دیگر نیز، که پذیرفته‌اند که جامع قوانین علم الهیئة در نیمه‌های قرن پنجم تألیف شده است، این اثر را از کسی دیگر گمان برده‌اند و زمان زندگی حسام‌الدین سالار را قرن هفتم هجری دانسته‌اند. در این مقاله، با تحلیل این اقوال، نشان داده خواهد شد که جامع قوانین علم الهیئة در اواسط قرن پنجم هجری تألیف شده است و نویسنده آن نیز کسی جز حسام‌الدین سالار نیست و اقوال دیگر در این باره نتیجه خلط میان او و دو تن دیگر به نام‌های حسام‌الدین منجم و حسام‌الدین شامی است.