تغییر ویژگی‌های آزادشدن مس در ریزوسفر گندم تعدادی از خاک‌های آهکی

چکیده
  ریزوسفر ناحیه‌ای کوچک با خصوصیات شیمیایی، بیولوژیکی و فیزیکی متفاوت از تودۀ خاک است. اطلاعات دربارة اثر ریزوسفر بر آزادشدن مس کم است. در این تحقیق سرعت آزادشدن مس در ریزوسفر گندم در دَه خاک آهکی، با استفاده از ریشه‌دان (رایزوباکس)، در شرایط گل‌خانه بررسی شد. سینتیک آزادسازی مس از طریق عصاره‌گیری خاک با استفاده از DTPA-TEA در دمای 1± 25 درجة سلسیوس به‌مدت 1 تا 504 ساعت مطالعه شد. همچنین مقدار مس قابل استفاده با عصاره‌گیرهای شیمیایی (AB-DTPA، DTPA-TEA و مهلیچ 3) برآورد شد. نتایج نشان داد مقدار مس قابل استفاده در خاک‌های ریزوسفری کمتر از خاک‌های غیرریزوسفری است. همچنین مقدار مس تجمعی آزادشده در خاک‌های ریزوسفر به‌صورت معنا‌داری (P<0/05) کمتر از خاک‌های غیرریزوسفری بود. مس آزادشده از خاک‌های ریزوسفری در دامنة 4/88 تا 10/66 میلی‌گرم در کیلوگرم و در خاک‌های غیرریزوسفری در دامنة 6/38 تا 12/08 میلی‌گرم در کیلوگرم بود. نتایج نشان داد معادله‌های انتشار پارابولیکی مرتبة اول و تابع توانی توانایی توصیف سرعت آزادشدن مس در خاک‌های ریزوسفر و غیرریزوسفر را دارند. همچنین سرعت آزادشدن مس در خاک ریزوسفری کمتر از خاک غیرریزوسفری بود. در خاک‌های ریزوسفری و غیرریزوسفری ویژگی‌های آزادشدن مس با مس عصاره‌گیری‌شده با استفاده از عصاره‌گیرهای شیمیایی همبستگی معنا‌داری (p>0/05) داشتند. همچنین ضریب سرعت (R) در معادلة انتشار پارابولیکی در خاک ریزوسفری همبستگی معناداری (p>0/05) با غلظت مس در بخش هوایی گندم داشت. نتایج نشان داد ویژگی‌های آزادشدن مس در خاک ریزوسفری متفاوت از خاک‌های غیرریزوسفری است.