تعیین دوره بحرانی کنترل علف‌های هرز سیاهدانه (Nigella sativa L.) در مشهد

چکیده
    به منظور تعیین دوره بحرانی کنترل علف‌های هرز سیاهدانه، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سال زراعی 89-1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. تیمارهای آزمایش در دو سری شامل دوره‌های کنترل و تداخل علف‌های هرز تنظیم شدند. سری اول شامل شش تیمار بود که از زمان سبز شدن تا صفر، 14، 28، 42، 56 و70 روز پس از سبز شدن در کرت‌ها، علف‌های هرز کنترل شدند و سپس به آنها تا زمان برداشت سیاهدانه اجازه رشد داده شد. سری دوم نیز شامل شش تیمار بود که از زمان سبز شدن تا دوره‌های ذکر شده به علف‌های هرز در کرت‌ها اجازه رشد داده شد و سپس تا زمان برداشت، این علف‌های هرز کنترل شدند. در این مطالعه، شروع و پایان دوره بحرانی به ترتیب بر اساس معادلات لجستیک و گامپرتز در سه سطح 5/2، 5 و 10 درصد افت عملکرد قابل قبول تعیین شد. براساس نتایج این آزمایش، گندمک (Stellaria graminea) در شروع دوره رشد سیاهدانه و تاج‌خروس (Amaranthus retroflexus)، سلمه (Chenopodium album) و سوروف (Echinochloa cruss-galli) در اواسط و نیز در پایان فصل رشد این گیاه، به عنوان علف‌های هرز غالب شناخته شدند. براساس نتایج این آزمایش، حداکثر دوره تداخل علف‌های هرز (شروع دوره بحرانی) در سه سطح 5/2، 5 و 10 درصد افت عملکرد به ترتیب 5/10، 13، 3/17 روز از سبز شدن سیاهدانه (86، 108 و 149 درجه روز-رشد پس از سبز شدن) تعیین شد. حداقل دوره کنترل علف‌های هرز (پایان دوره بحرانی) نیز در سه سطح افت عملکرد ذکر شده به ترتیب 8/76، 8/74 و 1/71 روز پس از سبز شدن (1005، 960 و 883 درجه روز- رشد) از کل دوره رشد سیاهدانه (معادل 84 روز یا 1188 درجه روز- رشد) بود.