تسبیح موجودات در قرآن و روایات و ادبیات فارسی

چکیده
     در فرهنگ اسلامی و قرآنی و به تبع آن در ادبیات ارزشمند فارسی ، شعور و آگاهی و نیز عشق و تسبیح و عبادت ، مخصوص انسان نیست ، بلکه تمام عالم هستی و پدیده های آن درک و شعور خاص خود را دارند. پیام حق را می شنوند و به زبان و شیوة خاص خود، آن هم بر اساس علم و شعور و انتخاب به تسبیح و سجده و عبادت حق مشغولند؛ لذا عشق به خداوند در تمامی موجودات و ذرّات عالم هستی جاری و ساری است؛ ولی انسان‌ها چگونگی این مسائل و حقایق را درک نمی‌‌کنند، مگر کسانی که اهل دلند و به کمالات بالای روحی و معنوی و قدرت ارتباط با عالم غیب دست یافته‌اند.
    در قرآن کریم و روایات معصومین – علیهم السلام - علاوه بر تسبیح فرشتگان و بسیاری از انسان‌ها، به تسبیح و عبادت پرندگان ، چهارپایان ، گیاه ، درخت ، کوه ، سنگ ، خورشید ، ماه ، ستارگان ، رعد ، زمین ، آسمان های هفتگانه و تمامی موجوداتی که در زمین و آسمانند و حتی سایه‌ی موجودات اشاره شده است . در ادبیات فارسی نیز بویژه در شعر شاعران عارف، به تبع فرهنگ قرآنی و اسلامی تمام موجودات جهان هستی از جمله آتش ، آب ، خاک ، باد ، هفت آسمان ، پروانه ، بلبل ، قمری، فیل، گرگ، شیر، مور، مار، کوه، دریا، درختان و هر برگ و گلی که وجود دارد ، از ادراک و شعور و عشق برخوردار هستند و به ذکر و تسبیح و شهادت بر یگانگی حق مشغولند:

هر گیاهی که از زمین روید وَحدَهُ لَاشَریکَ لَه گوید
در این مقاله تسبیح موجودات مبتنی بر آیات قرآن، روایات و ادبیات فارسی بررسی شده است.