تحلیل ژنتیکی عملکرد گاوهای هلشتاین در ایران برای صفات تولید شیر و روزهای باز در پنج دورۀ اول شیردهی

چکیده
   در این تحقیق از 607662 (317608) داده‌های تولید شیر (روزهای باز) متعلق به 294417 (177838) رأس گاو هلشتاین که بین سال‌های 1362 الی 1386 زایش داشتند، استفاده شد. مدل استفاده‌شده برای تجزیه و تحلیل داده‌ها، مدل دام دو‌صفتی بود که در آن تأثیرات ثابت چون گله، سال زایش، ماه زایش، طول دورۀ شیردهی (فقط برای صفت تولید شیر)، سن زایش برای هر شکم، و پیامدهای ژنتیکی افزایشی و محیط دائمی تصادفی در نظر گرفته شدند. روندهای فنوتیپی (ژنتیکی) براساس مدل تابعیت ساده (تکه‌ای) میانگین ارزش‌های فنوتیپی (ژنتیکی) روی سال تولد برازش داده شدند. نتایج نشان داد که وراثت‌پذیری تولید شیر (روزهای باز) و تکرار‌پذیری آن به‌ترتیب 20/0 (054/0) و 42/0 (120/0) بود. روند فنوتیپی تولید شیر 65/116 کیلوگرم در سال براورد شد (p<0.05)، اما در صفت روزهای باز روند فنوتیپی مشاهده نشد (p>0.05). روند ژنتیکی تولید شیر از سال 1364 الی 1375 حدود 15/4- کیلوگرم در سال براورد شد (p<0.05) اما پس از سال 1375 الی 1384 دارای روندی افزایشی و حدود 74/43 کیلوگرم در سال مشاهده شد (p<0.05). روند ژنتیکی روزهای باز قبل از سال 1375 معنی‌دار نبود (p>0.05)، اما روند ژنتیکی این صفت از سال 1375 به بعد حدود 36/0 روز در سال تخمین زده شد (p<0.05). همبستگی فنوتیپی بین این دو صفت پایین ولی مثبت (041/0) و همبستگی ژنتیکی بین این دو صفت 46/0 براورد شد که نشان‌دهندۀ روزهای باز بیشتر برای گاوهای با تولید بالاتر است. همبستگی ژنتیکی بین این دو صفت در مقایسه با همبستگی فنوتیپی نشان‌دهندۀ این موضوع مهم است که رابطۀ قوی بین این دو صفت توسط عوامل محیطی پوشانده شده است. براساس این تحقیق پیشنهاد می‌شود در برنامه‌های اصلاح نژادی گاو شیری در کشور افزون بر صفات تولیدی، به صفات تولید مثلی نیز توجه شود.