تجزیۀ ارتباط مکان‌های ژنی کنترل‌کنندۀ برخی از صفات مهم مورفولوژیک توتون با استفاده از نشانگرهایAFLP در وضعیت تنش اسمزی

چکیده
   شناسایی مکان‌های کنترل‌کنندۀ صفات کمّی به‌ویژه در وضعیت تنش از موضوع‌های مهم حوزۀ به‌نژادی است. مواد گیاهی در این پژوهش، جمعیتی طبیعی شامل 72 ژنوتیپ توتون بود که به منظور اعمال تنش اسمزی از مانیتول با غلظت 33/0 مولار و ایجاد فشار اسمزی 8- بار در مرحلۀ پنج‌برگی به مدت 10 روز استفاده شد؛ و ژنوتیپ هر یک با استفاده از 21 ترکیب آغازگری از بین 35 ترکیب AFLP تعیین شد. تجزیۀ ساختار بر روی داده‌های ژنتیکی، تعداد K بهینه یا تعداد زیرمجموعۀ جمعیت آزمایشی را 2 برآورد کرد. پس از بررسی هشت صفت شامل وزن خشک کل، وزن خشک اندام هوایی، وزن خشک برگ‌ها، طول بلندترین ریشه، وزن خشک کل ریشه‌ها، طول بلندترین برگ، طول بلندترین ساقه و نسبت وزن خشک ریشه‌ها به وزن خشک اندام هوایی برای تجزیۀ ارتباط و شناسایی نشانگرهای پیوسته به مکان‌های کنترل‌کنندۀ این صفات از پنج مدل آماری در نرم‌افزار TASSEL استفاده شد. این مدل‌ها شامل GLM و MLM با استفاده از مجموعۀ داده‌های فنوتیپی، ژنوتیپی، داده‌های ساختار جمعیت (Q)، مؤلفه‌های اصلی (PC) و داده‌های خویشاوندی حاصل از تشابه کلی آنها از لحاظ زمینۀ ژنتیکی ناشی از خویشاوندی (K) بود. برای هر هشت صفت نشانگرهای پیوستۀ مشترک در هر پنج مدل و همچنین نشانگرهایی با بیشترین تغییرات فنوتیپی صفات، شناسایی و بررسی شدند. برای وزن خشک کل گیاه نشانگر E110-M160-3، برای وزن خشک ریشه‌ها نشانگر E080-M150-4  و برای وزن خشک اندام هوایی نشانگر E080-M140-23 با داشتن بیشترین ضریب تبیین (به‌ترتیب با ضریب تبیین 9/19، 23 و 9/14 درصد) مهمترین نشانگرها شناسایی شدند. درمجموع تعداد نشانگرهای معنادار در مدل GLM بیشتر از مدل MLM بود. با توجه به نتایج، پیش‌بینی می‌شود استفاده از نشانگرهای AFLP ردیابی‌شده در این پژوهش درصورت تأیید و پس از اختصاصی شدن، با اطمینان زیادی در برنامه‌های انتخاب به‌کمک نشانگر امکان‌پذیر باشد.