تجزیه ژنتیکی صفات تولید کالوس و باززایی گیاه از کشت بساک برنج

چکیده
    از روش کشت بساک برای خالص کردن لاین ها و کوتاه کردن مدت زمان اجرای برنامه های اصلاح نبات استفاده می شود ولی کم بودن کارآیی تولید کالوس و گیاهچه سبز، استفاده از روش کشت بساک در برنامه های اصلاحی را محدود کرده است. لذا بررسی ماهیت ژن های کنترل کننده این صفات برای تعیین خط مشی اصلاحی و انتخاب والدین ضروری است. در این تحقیق، توارث پذیری تولید کالوس و گیاهچه سبز در کشت بساک برنج تعیین شد. از تعداد 10 ژنوتیپ حاصل از یک تلاقی دای آلل یک طرفه بین پنج ژنوتیپ خزر, سپیدرود، هاشمی، علی کاظمی و نعمت برای ارزیابی قابلیت تولید کالوس و گیاهچه سبز استفاده شد. تجزیه واریانس قابلیت ترکیب پذیری عمومی (GCA) و قابلیت ترکیب پذیری خصوصی (SCA) نشان داد بیشترین قابلیت ترکیب پذیری عمومی مثبت و معنی دار در صفات درصد گیاهچه سبز و درصد باززایی کل مربوط به ژنوتیپ های خزر و هاشمی بود. لذا این ارقام برای تولید گیاهچه سبز و تولید لاین های خالص مناسب می باشند. توارث پذیری خاص در صفات مورد بررسی کم بود. به عبارت دیگر، سهم عوامل عیرافزایشی در کنترل این صفات زیاد بود. نتایج تجزیه هیمن نیز این موضوع را تأیید نمود. لذا مشخص شد که ژن های مؤثر بر افزایش درصد گیاهچه سبز و درصد باززایی غالب بوده و بیشترین مقدار تولید گیاهچه سبز و باززایی را می توان در نسل اول (f1) تلاقی ارقام خزر و هاشمی مشاهده نمود