تجزیه پایداری ژنوتیپ‌های نخود با استفاده از پارامتر ASV و مقایسه آن با سایر روش‌های تجزیه پایداری

چکیده
  به منظور بررسی اثر متقابل ژنوتیپ × محیط و تجزیه پایداری، آزمایشی با استفاده از 17 لاین و رقم نخود در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار به مدت دو سال ?83-1382? در پنج ایستگاه تحقیقات کشاورزی کرمانشاه، لرستان، گچساران، گرگان و ایلام در شرایط دیم اجرا گردید. نتایج تجزیه مرکب نشان داد که اثر متقابل سال × مکان، رقم × مکان و سال × مکان × رقم معنی‌دارمی-باشد. معنی‌دار بودن اثر متقابل ژنوتیپ × محیط حاکی از یکسان نبودن واکنش ارقام به محیط‌های مختلف است، لذا تجزیه پایداری با روش‌های مختلف پایداری انجام شد. استفاده از روش ضریب تغییرات محیطی (CVi) نشان داد که ژنوتیپ‌های 1، 7، 13، 15 و 17 با عملکرد بالا و تغییرات کمتر جزء ژنوتیپ‌های پایدار محسوب می‌شوند. با استفاده از روش مجموع رتبه (RSM)، ژنوتیپ‌های 7، 13 و 5 به عنوان ژنوتیپ‌های پایدار شناخته شدند. گزینش همزمان برای عملکرد و پایداری (Ysi) و واریانس شوکلا ( ) نشان داد که ژنوتیپ 13 از نظر پایداری و عملکرد وضعیت بهتری نسبت به بقیه ژنوتیپ‌ها دارد و همچنین نتایج تجزیه پایداری عملکرد دانه ژنوتیپ‌ها بر پایه پارامتر ارزش پایداری AMMI (ASV) نشان داد که ژنوتیپ 13 پایدارترین ژنوتیپ در بین ارقام است. لذا ژنوتیپ 13 (FLIP 97-114) با توجه به عملکرد بالاتر از میانگین کل و وجود پایداری آن در همه روش‌ها به عنوان ژنوتیپ برتر انتخاب گردید. نتایج حاصل از تجزیه پایداری به روش‌های مختلف نشان داد که تمامی روش‌های موجود تجزیه پایداری نتایج تقریباً مشابهی ارائه می‌دهند. اما از بین تمامی روش‌های مورد مطالعه در این تحقیق، پارامتر ارزش پایداری AMMI (ASV) به دلیل اینکه یکی از کاربردی-ترین روش‌ها برای تجزیه پایداری می‌باشد و از طرفی توجیه 76% از تغییرات مجموع مربعات اثر متقابل روش مناسب و قدرتمندی در تجزیه پایداری نسبت به سایر روش‌ها محسوب می‌شود.