تاثیر اضافه کردن درازـ مدت سه نوع کود آلی بر چگالی ظاهری، تنش در آستانه تراکم و حساسیت به تراکم خاک

چکیده
    تراکم خاک به عنوان تهدیدی در برابر بهره‌وری طولانی ـ مدت خاک‌های کشاورزی محسوب می‌شود. دو خاصه مکانیکی که از منحنی لگاریتم تنش ـ کرنش خاک استخراج می‌شوند عبارتند از: تنش پیش‌تراکمی که نقطه گذار از رفتار الاستیک به رفتار همراه با تغییر شکل ماندگار خاک می‌باشد، و دیگری شیب قسمت خطی منحنی فشردگی بکر (رفتار خاک در تنش‌های زیاد) که بنام شاخص فشردگی نامیده می‌شود. دراین تحقیق، نمونه‌های خاک سطحی از طرحی که در آن کودهای آلی (لجن فاضلاب، کمپوست و کود گاوی) در چهار سطح (0، 25، 50 و100 تن در هکتار) و یک ترکیب کودشیمیایی (250 کیلوگرم فسفات آمونیوم در هکتار و 250 کیلوگرم اوره در هکتار) به مدت 7 سال متوالی در تناوب گندم- ذرت به یک خاک لوم رسی سیلتی اضافه شده بود، تهیه گردیدند. تاثیر کودها و رطوبت (1/17 و 9/20 درصد) بر تنش پیش ـ تراکمی و شاخص فشردگی خاک با دو طرح فاکتوریل و مقایسه اورتوگونال در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار بررسی گردید. با افزایش کربن آلی، چگالی ظاهری خاک پس از فشردگی در هر دو رطوبت افزایش کمتری یافت. کمترین افزایش در چگالی خاک در تیمار 100 تن لجن فاضلاب در هکتار و در رطوبت 1/17 درصد مشاهده گردید. در رطوبت یکسان، تنش پیش‌تراکمی ظاهری خاک‌هایی که کود‌های آلی در مقادیر زیاد (50 و 100 تن در هکتار) به آن‌ها اضافه شده بود، به‌طور معنی‌داری بیشتر از تیمار شاهد به‌دست آمد. اثر مقادیر کود در انواع کود آلی تقریباً مشابه بود. رابطه خطی و منفی معنی‌داری بین شاخص فشردگی و کربن آلی در رطوبت 9/20 درصد مشاهده شد، در صورتی‌که این رابطه برای رطوبت 1/17 درصد معنی‌دار نبود. کاهش شاخص تراکم و تنش پیش‌تراکمی، خاک تیمار شده با کودشیمیایی نسبت به تیمار شاهد معنی‌دار نبود. به‌طورکلی با وجود کربن آلی زیاد در خاک، سطح تنش در آستانه تراکم افزایش و حساسیت به تراکم خاک در رطوبت‌های بالا کا هش می‌یابد، بنابراین افزودن مواد آلی به خاک در نرخ زیاد، صرفنظر از نوع آن، می‌تواند به عنوان وسیله ای جهت افزایش مقاومت به تراکم در خاک‌های مناطق ایران مرکزی پیشنهاد شود.