تأثیر مقادیر و تقسیط کود نیتروژن بر کارآیی مصرف نیتروژن برنج رقم خزر

چکیده
   به منظور بررسی تاثیر مقادیر و تقسیط کود نیتروژن بر عملکرد دانه، کارآیی زراعی، کارآیی بازیافت و کارآیی فیزیولوژیک کود نیتروژن در برنج (Oryza sativa L.) رقم خزر، آزمایشی در سال 1382 در خاک شالیزاری با بافت شنی در استان گیلان، در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا در آمد. در این آزمایش اثرات 6 تیمار‌: شاهد (بدون استفاده از نیتروژن)، تیمار دوم 40 (پایه)، تیمار سوم 40+40 (پایه+ اواسط پنجه‌زنی)، تیمارچهارم 40+20+20 (پایه+اواسط پنجه‌زنی+تشکیل خوشه)، تیمار پنجم 60+60 (پایه+ اواسط پنجه‌زنی) و تیمار ششم 60+30+30 (پایه+اواسط پنجه‌زنی+تشکیل خوشه) کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار از منبع اوره با یکدیگر مقایسه شدند. نتایج نشان داد که عملکرد دانه در تیمار‌های با سه تقسیط ششم و چهارم به طور معنی‌داری بالاتر از سایر تیمار‌ها بود (به ترتیب 4832 و 4668 کیلوگرم در هکتار). بیشترین میزان جذب نیتروژن در بوته در تیمار ششم حاصل شد (9/146 کیلوگرم در هکتار) که بالاتر از سایر تیمار‌ها بود. بالاترین کارآیی زراعی (Ea)، کارآیی فیزیولوژیک (Ep) و درصد کارآیی بازیافت (Er) در تیمار چهارم و به‌ترتیب در حدود 1/20، 1/30 و 9/66 بدست آمد. در حالی که بیشترین شاخص برداشت نیتروژن (NHI) نیز در تیمار چهارم مشاهده شد (428/0)، اما اختلاف بین تیمار‌ها معنی‌دار نبود. با توجه به این که عملکرد دانه تیمار چهارم تفاوت ‌معنی‌داری با تیمار ششم نداشت، اما به لحاظ دارا بودن کارآیی زراعی، فیزیولوژیک، بازیافت و شاخص برداشت نیتروژن بالاتر و امکان صرفه‌جویی در مصرف کود و جلوگیری از آبشویی آن در خاک‌های سبک ساحلی به عنوان بهترین تیمار برای برنج رقم خزر شناخته شد.