تأثیر فصل بر ویژگی‎های شیمیایی آب در خاک جنگل راشستان آمیخته (ایران-جنگل شصت‎کلاته)

چکیده
   آب باران پس از شست‏‏وشوی عناصر از روی زیست‎تودة روزمینی و بقایای گیاهی در جنگل، به خاک وارد می‎شود، و در خاک تحت تأثیر فضای ریشه‎ای درختان، میکروارگانیسم‎ها، ضخامت افق‎ها، و مادة آلی متحمل تغییرات وسیعی از لحاظ کیفیت می‎شود. فرایند مذکور نتیجة واکنش بسیار پیچیده‎ای از فرایند‎های اتمسفریک، هیدرولوژیک، و بیوژئوشیمیایی است که تحت تأثیر فصول قرار دارد. در این پژوهش، تغییرات فصلی آب‏شویی کاتیون‎های بازی (سدیم، پتاسیم، کلسیم، و منیزیم) در خاک تودة آمیختة راش‏ـ‏ممرزستان در سری یک طرح جنگل‌داری دکتر بهرام‎نیا (استان گلستان) بررسی شد. نمونه‎های حاصل از آب‏شویی افق سطحی و عمقی (0ـ10 و 10ـ50 سانتی‎متر) طی یک سال (1/10/87 تا 1/10/88) بعد از هر بارندگی جمع‎آوری شد. برای تعیین تغییرات کاتیون‎های بازی در فصول مختلف در آب‏شویی افق سطحی و عمقی، از روش آنالیز واریانس یک‏طرفه و آزمون دانکن استفاده شد. نتایج نشان داد در آب‏شویی افق سطحی‎ مقدار همة کاتیون‎ها، به‎جز پتاسیم در فصول مختلف، اختلاف معنی‎داری در سطح احتمال 5 درصد داشتند؛ به‎طوری‎ که در زمستان، بیشترین آب‏شویی کاتیون‎های سدیم و منیزیم مشاهده شد. همچنین در آب‏شویی افق عمقی، عناصر سدیم و منیزیم در فصول مختلف اختلاف معنی‎داری را در سطح 5 درصد نشان دادند؛ به‏طوری که بیشترین آب‏شویی سدیم در زمستان و منیزیم در بهار بود. با شناسایی میزان تغییرات ویژگی‎های شیمیایی آب‏شویی در خاک سطحی و عمقی برای بهره‎مندی حداکثر از آب‏شویی کاتیون‎ها، می‎توان گفت برنامه‎‎ریزی عملیات بهره‎برداری جنگل، بهتر است در ماه‎ اسفند باشد تا چرخة بیوژئوشیمیایی بهینه شود.