تأثیر دو روش آبیاری شیاری و قطره‌ای نواری و سطوح مختلف نیتروژن و فسفر بر کمیت و کیفیت بذر چغندرقند

چکیده
    در این تحقیق تأثیر توأم میزان عناصر نیتروژن و فسفر در دو روش آبیاری شیاری و قطره‌ای نواری بر عملکرد و کیفیت بذر چغندرقند رقم 7233 مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش به صورت اسپیلت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌‌های کامل تصادفی با سه تکرار طی سال‌های 83 و 84 در ایستگاه اکباتان مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان انجام شد. روش‌های آبیاری در کرت‌های اصلی و چهار سطح نیتروژن (0، 60، 120 و180 کیلوگرم در هکتار) و سه سطح فسفر (0، 30 و 60 کیلوگرم در هکتار) به صورت ترکیب فاکتوریل به کرت‌های فرعی اختصاص داده شدند. سپس عملکرد بذر، و برخی صفات کیفی و تکنولوژیکی بذر چغندرقند مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد حجم کل آب مصرفی در آبیاری قطره‌ای نواری نسبت به نشتی حدود 50 درصد کاهش یافت، اما کارایی مصرف آب در روش آبیاری قطره‌ای نواری معادل 59/0 کیلوگرم بر مترمکعب آب مصرفی بود که نسبت به روش آبیاری شیاری به بیش از دو برابر افزایش یافت. عملکرد کمی بذر به طور معنی‌داری تحت تأثیر مقادیر مختلف نیتروژن و همچنین اثر متقابل نیتروژن×سال و اثر متقابل آبیاری×فسفر×سال قرار گرفت. اثر متقابل روش آبیاری×نیتروژن و اثر متقابل روش آبیاری×فسفر×سال روی جوانه‌زنی بذرها معنی‌دار بودند. اگرچه هیچ ‌یک از تیمارها بر غلظت فسفر بذر تأثیر معنی‌دار نداشتند. لیکن سطوح مختلف نیتروژن و اثر متقابل فسفر×سال، بر غلظت پتاسیم بذر تأثیر معنی‌دار داشت. غلظت سدیم بذور نیز تحت اثر دو روش آبیاری، اثر متقابل روش آبیاری×سال، اثر متقابل روش آبیاری×فسفر×نیتروژن و سال قرار گرفت. با افزایش مصرف نیتروژن، در روش آبیاری قطره‌ای نواری عملکرد بذر و عملکرد بذر استاندارد افزایش بیشتری داشتند. عدم مصرف نیتروژن باعث کاهش معنی‌دار درصد جوانه‌زنی بذر چغندرقند در روش آبیاری قطره‌ای نواری گردید، اما در روش آبیاری شیاری با افزایش مصرف نیتروژن تفاوت معنی‌دار درصد جوانه‌زنی بذر بوجود نیامد. به طور کلی، روش آبیاری قطره‌ای نواری و مصرف 120 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژن جهت برداشت حداکثر عملکرد بذر استاندارد و بیشترین درصد جوانه‌زنی و همچنین کارایی مصرف آب برای تولید بذر چغندرقند در شرایط مشابه قابل توصیه می‌باشد.