تأثیر باکتری‎های افزاینده رشد گیاه (PGPR) بر تسهیم ماده خشک بوته دورگ‎های دیررس ذرت

چکیده
    به منظور بررسی اثر کاربرد مایه تلقیح چهار سویه باکتری‎های افزاینده رشد گیاه شامل ازوتوباکتر کروئوکوکوم، آزوسپیریلوم لیپوفروم، آزوسپیریلوم برازیلنس و پسودوموناس فلورسنس بر میزان تجمع و بررسی الگوی تسهیم ماده خشک اجزای بوته و شاخص برداشت دورگ‎های دیررس ذرت 700، 704 و دورگ امیدبخش B73×K18آزمایشی ‌در سال‎های 1383 و 1384 در مزرعه پژوهشی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج به صورت فاکتوریل اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل تلقیح بذر دورگ‎ها با مایه تلقیح هریک از باکتری‎ها، به تنهایی و یا تلقیح توأم با تلفیق دو و جنس سه باکتری و عدم تلقیح باکتریایی بعنوان تیمار شاهد بودند. با رسیدگی فیزیولوژیک دانه، وزن خشک کل بوته، ساقه، برگ‎ها، گل تاجی، دانه، پوشش‎های بلال و چوب بلال و شاخص برداشت تعیین شدند. نتایج نشان داد که به جز وزن خشک گل تاجی و پوشش بلال، سایر ویژگی‎های مورد بررسی تحت تأثیر اثر متقابل سال، دورگ‎ها و PGPR قرار گرفتند و بالاترین وزن خشک بوته، برگ، ساقه، و چوب بلال و بیشترین وزن خشک بلال، دانه و شاخص برداشت در سال دوم به ترتیب به دورگ SC704 و دورگ SC700تلقیح شده با باکتری‎های سه جنس مربوط بوده است. همچنین در هر سه دورگ در دو سال آزمایش تیمار تلقیح بذر با باکتری‎های سه جنس بیشترین تأثیر بر تسهیم ماده خشک داشت. این تیمار سبب افزایش 48، 15 ،4 و 30 درصدی به ترتیب در تسهیم ماده خشک به بوته، برگ‎ها، ساقه و دانه و افزایش 34 درصدی شاخص برداشت نسبت به شاهد (عدم تلقیح) شد و پس از آن، تیمار تلفیق باکتری‎های ازوتوباکتر و پسودوموناس و تلقیح با هر یک از باکتری‎های ازوتوباکتر و پسودوموناس به ترتیب در مرتبه‎های بعدی قرار گرفتند. نتایج این پژوهش، مشخص نمود که الگوی تسهیم ماده خشک در دورگ‎های مورد مطالعه بر اساس نوع دورگ‎ها، دانه‎ای یا دو منظوره (دانه‎ای و علوفه‎ای)، تحت تأثیر PGPR قرار گرفت. همچنین کاربرد PGPR موجب تغییر روند تسهیم ماده خشک به اندام‎های بوته گردیده به نحوی که ماده خشک مبداء (اندام‎های فتوسنتزکننده مانند برگ‎ها) و مقصد (اندام ذخیره‎ای مانند ساقه و اندام زایشی مانند بلال) و چوب بلال که معیاری از رشد و نمو می‎باشد، افزایش یافت. همچنین میزان این افزایش برای برگ‎ها که اندام اصلی فتوسنتزکننده بوته می‎باشند و بلال بیشتر بوده که می‎تواند به طور مستقیم و غیرمستقیم منجر به افزایش شاخص برداشت و در نتیجه افزایش عملکرد دانه و علوفه این دورگ‎ها گردد.