بیان ژن کدکنندة ویتلوژنین در کبد قزل‌آلای رنگین‌کمان (Oncorhynchus mykiss)تحت تأثیر پساب کارخانه‌های کاغذ ایران

چکیده
   در ایران سالانه حجم زیادی از پساب کارخانه‌های کاغذسازی وارد محیط می‌شود. عمده‌ترین پساب‌های این کارخانه‌ها مقدار زیادی الکل و اسید چرب و اسید رزین دارند. این مواد شبه استروژنیک ارزیابی می‌شوند و باعث عقیمی، تغییر جنسیت، زرده‌سازی قبل از موعد تکثیر، و اختلال در چرخة هورمون‌های ماهیان می‌شوند که محرک تولید ویتلوژنین‌اند. اخیراً ویتلوژنین بیومارکری کارامد برای تشخیص استروژنیکی این پساب‌ها به حساب می‌آید. بنابراین در این مطالعه در شرایط آزمایشگاهی تأثیر پساب کارخانة کاغذسازی در بیان ژن ویتلوژنین کبد قزل‌آلای رنگین‌کمان بررسی شد. پس از تعیین LC₅₀، دوزهای مورد استفادة آزمایشppm 200 و500 (1/0 و 25/0 LC₅₀) از پساب کارخانة کاغذسازی مازندران و پارس اهواز برای تیمار در روزهای 0 و 6 و 14 به دست آمد. برای ارزیابی بیان ژن ویتلوژنین، از ماهیان شاهد و در معرض پساب، نمونه‌گیری کبد در روزهای 0 و 6 و 14 به عمل آمد. استخراج RNA برای ارزیابی کیفیت و کمیت RNA روی ژل آگاروز 1% و نانودراپ 1000 از بافت کبد صورت گرفت. بعد از سنتز cDNA، نمونه‌ها برای ارزیابی میزان بیان ژن با دستگاه Real time PCR به روش سایبرگرین تجزیه و تحلیل شدند. نتایج این آزمایش نشان داد که افزایش بیان ژن ویتلوژنین در دوز بالای پسابppm 500 (LC₅₀25/0)، در روزهای 6 و 14 در مقایسه با گروه شاهد معنی‌دار بود (P< 0.05). در حالی که در غلظتppm  200 (LC₅₀1/0) در روز 6 اختلاف معنی‌دار بیان ژن ویتلوژنین در مقایسه با گروه شاهد مشاهده نشد و فقط پس از 14 روز افزایش معنی‌دار مشاهده شد (P< 0.05). به همین علت می‌تواند حاکی از آن باشد که بیان ژن ویتلوژنین بیومارکری کارامد برای پساب‌های استروژنیک کارخانه‌های کاغذسازی ارزیابی شود.