بررسی کارایی مصرف آب و کود در کشت بدون خاک گوجه‌‏‌فرنگی گلخانه‏‌ای با استفاده از خشکی‏‌دهی قسمتی از ریشه و کاربرد سوپرجاذب

چکیده
    در سال‏‌های اخیر استفاده از سیستم‏‌های کشت بدون خاک در گلخانه‏‌ها‏‌ی تولید سبزی در ایران گسترش زیادی یافته است. اغلب تولید‏‌کنندگان بدون توجه به نیاز آبی واقعی گیاه، محلول‏‌دهی به آن را انجام می‏‌دهند. از آنجایی که برخی بسترهای استفاده‏‌شده درگلخانه‏‌ها بیشتر از نوع بستر‏‌های مصنوعی است و اغلب بستر‏‌های استفاده‏‌شده ظرفیت نگهداری آب کمی دارند، احتمال هدر‏‌رفتن مقداری از محلول مصرفی یا وقوع تنش برای گیاهان نسبتاً بالاست. چنین شرایطی‏‌ می‏‌تواند کارایی مصرف آب و کود توسط گیاه را کاهش دهد و سبب افزایش هزینة تولید شود. در این پژوهش تلاش شده است امکان افزایش کارایی مصرف آب و کود در گوجه‌فرنگی گلخانه‌ای به‌وسیلة خشکی‌دهی قسمتی از ریشه (Partial root zone drying) و هیدروژل ارزیابی شود. آزمایش در شرایط گلخانه‌ای به‌صورت طرح کرت‌های خرد‌شده بر پایة بلوک‏‌های کامل تصادفی در سه تکرار و چهار مشاهده در هر کرت اجرا شد. تیمار‏‌های آبیاری در پنج سطح آبیاری معمولی50، 70 و 100‌درصد نیاز آبی و آبیاری متناوب 50 و70 درصد نیاز آبی بر روی گوجه‌فرنگی گلخانه‌ای اعمال شد و بستر استفاده‌شده در سه سطح 0، 1 و2 درصد وزنی هیدروژل مختلط با پرلیت به‌منزلة فاکتور فرعی به کار رفت. نتایج به‌دست‌آمده نشان داد که گیاهانی که تحت تیمار خشکی‌دهی قسمتی از ریشه قرار گرفته‌اند نسبت به آبیاری کامل عملکرد کمتری داشته‌اند اما کارایی مصرف آب و کود آنها بهبود یافت. آبیاری PRD نسبت به کم‌آبیاری معمولی احتمالاً به‌علت تحریک گیاه برای تولید ریشه‏‌های جدید و امکان استفادة بهتر از آب و کود در بستر، عملکرد بیشتری از خود نشان داد. اختلاط هیدروژل با بستر که سبب بهبود خواص فیزیکی بستر و افزایش قدرت نگهداری آن‏‌ می‌شود سبب شد که آب و کود با دسترسی بهتر‌ی در اختیار ریشه قرار گیرند و موجب افزایش عملکرد و بهبود کارایی مصرف آب و کود شود. اثر هیدروژل بر کارایی مصرف آب و کود در گیاهان تحت تیمار کم‌آبیاری نقش بهتری نسبت به گیاهان تحت آبیاری کامل داشت.