بررسی کارایی برخی از روش‌های سالم‌سازی سیب‌زمینی (Solanum tuberosum L.) و اثر آنها بر عملکرد غده‌چه در گیاهان عاری از ویروس

چکیده
  ویروس‌های وای و پیچیدگی برگ سیب‌زمینی از جمله ویروس‌های مخربی هستند که سبب کاهش 90-10 درصدی عملکرد و کیفیت غده‌های سیب‌زمینی می‌شوند. در پژوهش حاضر، کارایی روش‌های کشت مریستم، گرما‌درمانی همراه با کشت مریستم و برق‌درمانی همراه با کشت مریستم در گیاهچه‌های دو رقم اگریا و مارفونا آلوده به ویروس وای یا ویروس پیچیدگی برگ سیب‌زمینی بررسی شد. این بررسی برای هر ‌یک از روش‌های حذف ویروس به‌صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی اجرا شد و برای روش‌های حذف ویروس نیز از تجزیۀ مرکب استفاده شد. میزان حذف ویروس ابتدا با آزمون الایزا و سپس با آر‌تی. پی‌سی‌آر ارزیابی شد. درصد باززایی گیاه و صفات مهم زراعی، شامل طول ساقه، قطر ساقه، وزن تر ساقه، تعداد گره، فاصلۀ میانگره، تعداد غده‌چه، وزن غده‌چه‌ و وزن کل غده‌چه‌ها در گیاهچه‌های عاری از ویروس نیز بررسی شد. درصد باززایی گیاه و حذف ویروس برای اثر متقابل رقم در روش حذف ویروس معنا‌دار شد. بیشترین حد باززایی گیاه (70 درصد) در روش کشت مریستم و بیشترین حد حذف ویروس (88 درصد) توسط روش گرما‌درمانی همراه با کشت مریستم حاصل شد. در تحقیق حاضر، برای صفت کارایی حذف ویروس، اثر متقابل سه‌جانبۀ رقم × ویروس × روش حذف ویروس معنا‌دار شد و بهترین کارایی حذف ویروس (64 درصد). توسط روش گرما‌درمانی همراه با کشت مریستم در حذف ویروس وای از رقم مارفونا به‌دست آمد. برای اکثر صفات زراعی نیز اثر متقابل سه‌جانبه معنا‌دار بود. نتایج حاصل از ضرایب همبستگی، تجزیۀ رگرسیون و تجزیۀ علیت عملکرد (تعداد غده‌چه در هر گیاه) و صفات مرتبط با آن نشان داد که صفت تعداد گره ساقه، بیشترین تأثیر را بر تعداد غده‌چه در گیاهچه‌های عاری از ویروس داشت.