بررسی وجود و شدت آب‌گریزی خاک در مناطق جنگلی تالش در استان گیلان

چکیده
   در این پژوهش وجود و شدت آب‌گریزی در سه منطقة تحت پوشش کاج تدا و توسکا و آقطی در شهرستان تالش، بخشی از غرب گیلان، مطالعه شده است. 79 نمونة دست‌نخورده (5-0 سانتی‌متر) برای تعیین آب‌گریزی و زاویة تماس آب با خاک در فصل خشک‌سال جمع‌آوری شد. آب‌گریزی با استفاده از آزمون‌های زمان نفوذ قطرة آب (WDPT) و مولاریتة قطرة اتانول (MED) بررسی شد. همبستگی مثبت و معنادار (0_/77 = r) بین دو آزمون WDPT و MED به‌دست آمد. زاویة تماس آب‌ـ خاک به‌وسیلة آزمون MED بیشتر از 90 درجه در نمونه‌های آب‌گریز برآورد شد. زاویة تماس آب‌ـ خاک با افزایش میزان آب‌گریزی خاک افزایش یافت؛ به‌طوری‌که در نمونه‌های با آب‌گریزی 5820 تا 6000 ثانیه زاویة تماس 8_/108 تا 109 درجه محاسبه شد. متوسط آب‌گریزی اندازه‌گیری‌شده به‌وسیلة آزمون WDPT و MED در منطقة 3 به‌طور معناداری بیشتر از دو منطقة دیگر بود. این روند در زاویة تماس آب‌ـ خاک محاسبه‌شده نیز مشاهده شد. در این پژوهش همبستگی بالایی بین Log WDPT، MED، و زاویة تماس با مقدار مادة آلی (با r به‌ترتیب 0_/80، 0_/83، 0_/77) به‌دست آمد. همبستگی این پارامترها با pH خاک منفی و در سطح احتمال یک درصد معنادار (با r به‌ترتیب 0_/78-، 0_/69-، 0_/72-) به‌دست آمد. همبستگی آب‌گریزی (Log WDPT، MED) و زاویة تماس خاک با درصد شن خاک مثبت و با درصد رس خاک منفی به‌دست آمد. البته رابطة بین پارامترهای بافت خاک و آب‌گریزی نسبت به مادة آلی و اسیدیتة خاک ضعیف بود. نتایج نشان می‌دهد مقدار مادة آلی، بافت، و اسیدیتة خاک عوامل مهم ایجاد و شدت آب‌گریزی در خاک‌های مناطق بررسی‌شده هستند.