بررسی میزان خودسازگاری، فشار اینبریدینگ و میوه‌شناسی چند رقم منتخب سیب و معرفی رقم امیدبخش خودسازگار IRI6

چکیده
    ‌سطوح خودسازگاری از طریق تلاقی با گردة خودی و مقایسة کارایی ژنتیکی 48 رقم تجارتی و ژنوتیپ‌های سیب خودسازگار پیش‌گزینش شده در فرایند تبدیل گل به میوه، ریزش‌های چندگانه و حفظ میوه طی چهار مرحلة بیولوژیک رشدی در دو وضعیت خودگشنی مصنوعی و گرده‌افشانی آزاد (شاهد) همراه با ویژگی‌های پومولوژیک و ناهنجاری‌های فیزیولوژیکدر کلکسیون ارقام واقع در ایستگاه تحقیقات باغبانی کمال‌شهر کرج بررسی شد. برای تعیین سطح خودسازگاری، 6 تا 10 شاخة بارور در 3 تا 6 درخت موجود از ارقام پیش‌گزینش شده انتخاب و اتیکت‌زنی شد. شاخه‌های انتخابی با استفاده از کیسه‌های بی‌بافت از محیط خارج جداسازی شدند. در تمامی شاخه‌های انتخابی طی چهار مرحلة فنولوژیک شامل 1. مرحلة تورم جوانه 2. دو هفته پس از پایان گلدهی 3. مرحلة ریزش خرداد 4. دو هفته قبل از رسیدن کامل به‌ترتیب از تعداد جوانة بارور، تعداد گل، تعداد میوه و سطوح ریزش در شاخه رکوردگیری شد. نتایج نشان داد که بین ارقام از نظر درصد گلدهی، ظرفیت ژنتیکی قدرت تبدیل گل به میوه، دفعات و میزان ریزش، درصد میوه‌بندی در مراحل مختلف رشد و به‌ویژه از نظر سطوح خودسازگاری بین ارقام و نیز در هر رقم نسبت به گرده‌افشانی آزاد اختلاف معناداری وجود داشت. فشار اینبریدینگ موجب بروز اختلالات در سطوح متفاوت در صفات وزن میوه، اندازة میوه، تعداد بذر، چروکیدگی بذر و دیگر صفات بین ارقام شد. مقایسة میانگین نشان داد که ژنوتیپ IRI6 با 49/6‌درصد قدرت نگهداری میوه تا چهارمین مرحلة رشد در مقایسه با شاخه‌های گرده‌افشانی آزاد در درختان همین ژنوتیپ فقط با 4‌درصد قدرت نگهداری میوه در مرحلة مشابه رشد، به‌طور کامل خودسازگار است. به غیر از 12 رقم در سال نیاور، سایر ارقام درصد‌های مختلف و قابل توجهی از خود‌سازگاری را نشان دادند. آزمایش‌های میوه‌شناسی با مطالعة 43 صفت بر‌اساس دستورالعمل آزمون ملی UPOV، در 10 نمونه میوة سیب از هر تیمار انجام شد.