بررسی و مقایسه برخی خصوصیات بیوشیمیایی در ژنوتیپ‌های مختلف آجیلوپس تائوچی (Aegilops tauschii) ایران

چکیده
    این تحقیق به منظور بررسی و مقایسه برخی خصوصیات بیوشیمیایی 50 ژنوتیپ‌ آجیلوپس تائوچی (Aegilops tauschii) ایرانی و رقم کوهدشت به عنوان شاهد زراعی انجام گرفت. هشت صفت مرتبط با عملکرد و مقاومت به تنش‌های زنده و غیر‌زنده در یک طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار در گلخانه گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه تهران در سال 1388 مورد مطالعه قرار گرفت. این صفات شامل فعالیت آنزیم‌های کاتالاز، پراکسیداز، پلی فنل اکسیداز، اندازه‌گیری محتوی کلروفیل، کارتنوئید و پروتئین محلول کل بود که بر روی بافت برگ انجام و داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که ژنوتیپ‌ها از نظر تمامی صفات دارای اختلاف معنی‌داری بودند. در تمامی ژنوتیپ‌ها همبستگی معنی‌دار و مثبتی بین میزان کلروفیل a و کارتنوئید وجود داشت، ولی همبستگی بین میزان آنزیم، محتوی کلروفیل و کارتنوئید معنی‌دار نبود. همبستگی مثبت و معنی‌داری بین پروتئین، آنزیم‌های کاتالاز، پلی‌فنل اکسیداز و پراکسیداز وجود داشت. همچنین یک رابطه منفی و معنی‌دار بین آنزیم کاتالاز با دو آنزیم دیگر (پلی‌فنل اکسیداز و پراکسیداز) مشاهده گردید، اما هیچ همبستگی بین دو آنزیم پلی‌فنل اکسیداز و پراکسیداز وجود نداشت. تجزیه به مؤلفه‌های اصلی 8 متغیر اولیه را در قالب دو مؤلفه جدید گروه‌بندی نمود که در مجموع این دو مؤلفه 3/69 درصد از تغییرات کل را توجیه کردند. مؤلفه اول 9/42 درصد از تغییرات کل را توجیه کرد که عمدتاً محتوای کلروفیل و کاروتنوئید را در بر می‌گرفت. در حالی که متغیر دوم 4/26 درصد از کل تغییرات را توجیه کرد که عمدتاً پروتئین، آنزیم پراکسیداز، پلی فنل اکسیداز و کاتالاز را شامل می‌شد. همچنین تجزیه خوشه‌ای به روش UPGMA ژنوتیپ‌ها را به 5 گروه تقسیم کرد. نتایج این تحقیق نشان داد که ژنوتیپ‌ها از لحاظ کلیه صفات به طور معنی‌داری متفاوت بودند، برخی از ژنوتیپ‌ها نسبت به ژنوتیپ‌های دیگر و شاهد زراعی دارای میزان بالاتری از این صفات بودند، ‌بنابراین می‌توان از این ژنوتیپ‌های وحشی (بخصوص ژنوتیپ‌ها با میزان بالایی از این صفات) در برنامه‌های اصلاحی استفاده نمود.