بررسی مدیریت علف‌های هرز آفتابگردان با استفاده از مالچ مرده و زندۀ گندم سیاه (Fagopyrum esculentum Moench)

چکیده
  در کشاورزی ارگانیک، گیاهان پوششی در غیاب علف­کش­ها نقش مهمی در مدیریت علف‌های هرز در مقایسه با کشاورزی متداول ایفا می­کنند. به‌منظور ارزیابی اثر مدیریت مالچ و تراکم بوتۀ گیاه پوششی گندم سیاه (Fagopyrum esculentum) در کنترل علف‌های هرز آفتابگردان، آزمایشی مزرعه­ای به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1390 در مزرعۀ تحقیقاتی دانشگاه زنجان انجام گرفت. آزمایش شامل فاکتور مدیریت گیاه پوششی (مالچ مرده و مالچ زنده) و تراکم گیاه پوششی (صفر، 36، 78 و 100 بوته در متر مربع) بود. همچنین یک کرت به‌عنوان شاهد عاری از علف هرز (کشت خالص آفتابگردان) در نظر گرفته شد. زیست­تودۀ علف‌های هرز به‌طور معنا­داری تحت تأثیر تراکم گندم سیاه قرار گرفت، ولی اثر مدیریت مالچ بر زیست­تودۀ علف هرز معنا­دار نبود. به‌بیان دیگر مالچ زنده و مرده اثر یکسانی بر علف‌های هرز داشتند.گندم سیاه به‌عنوان مالچ زنده و مرده زیست­تودۀ مجموع علف‌های هرز را به‌ترتیب تا 91 و 88 درصد نسبت به تراکم صفرکاهش داد. همچنین بین تراکم گیاه پوششی و زیست­تودۀ علف‌های هرز همبستگی منفی دیده شد. با این حال عملکرد آفتابگردان با افزایش تراکم گندم سیاه از 36 به 100 بوته در متر مربع کاهش یافت. به‌طور کلی گندم سیاه در تراکم 36 بوته کاهش معناداری بر زیست­تودۀ علف‌های هرز و جلوگیری از کاهش عملکرد دانه داشت. بنابراین به‌نظر می­رسد استفاده از این گیاه به‌عنوان گیاه پوششی در تراکم 36 بوته از لحاظ صرفۀ اقتصادی و کاهش آسیب‌های زیست‌محیطی نسبت به کنترل شیمیایی علف‌های هرز در آفتابگردان مناسب­تر باشد.