بررسی توانایی تجمعات خاک‌ساخت آهن و منگنز در انباشت کبالت، مس، و سرب

چکیده
   خاک، به‌دلیل خاصیت خودپالایی و قابلیت تثبیت ترکیبات مضر، از آثار چنین ترکیباتی بر اجزای اکوسیستم می‌کاهد. در خاک‌های تحت تأثیر اکسایش و کاهش ایفای این نقش می‌تواند به کمک تشکیل تجمعات آهن و منگنز به‌مثابة عوارضی خاک‌ساخت صورت گیرد. به‌منظور بررسی انباشت کبالت و مس و سرب در این تجمعات، ابتدا تجمعات با دقت از خاک مجاور جدا شد و آهن، منگنز، مس، کبالت، و سرب کل قابل استخراج با اسید نیتریک و اکسیدهای آهن آزاد (Fe_d) و آهن غیر بلورین (Fe_o) اندازه‌گیری شد. کانی‌شناسی تجمعات به‌وسیلة دستگاه اشعة  xو بررسی میکروسکوپی و تجزیة عنصری با میکروسکوپ الکترونی روبشی انجام گرفت. میانگین ضریب غنی‌شدن آهن، منگنز، کبالت، مس، سرب، آهن غیر بلورین، و اکسیدهای آهن آزاد در تجمعات به‌ترتیب 1_/2، 12_/41، 7، 2_/13، 4_/47، 2_/16، و 1_/33 به‌دست آمد. وجود کانی‌های آهن لپیدوکروسایت و گوتایت در تجمعات مؤید تلفیق شرایط اکسایش و کاهش در تجمعات است. ضریب غنی‌شدن منگنز نسبت به آهن به‌دلیل تحرک بیشتر منگنز در خاک بالاتر بود. تفاوت فاحش آهن غیر بلورین در تجمعات نسبت به متن خاک نشان‌دهندة وجود شرایط خاص در درون تجمعات است. حضور اکسیدهای آهن و منگنز با سطح جذب بالا، ساختارهای غیر بلورین بیشتر، تناوب اکسایش و کاهش و به‌دام‌انداختن عناصر، و خواص شیمیایی فلزات سنگین‌ـ همچون ظرفیت‌های مختلف دربارة کبالت و ثابت هیدرولیز اول (pK1) کوچک دربارة سرب و مس‌ـ از عوامل مؤثر در افزایش مقادیر آن‌ها در تجمعات است.