بررسی تنوع آللی زیر واحدهای گلوتنین با وزن مولکولی پایین در ژنوتیپ‌های تجاری گندم‌ نان (Triticum aestivum L.) ایران با استفاده از نشانگرهای اختصاصی

چکیده
    جهت بررسی تنوع آللی در بلوک‌های ژنی کدکننده پروتئین‌های ذخیره‌ای گندم زیر واحدهای گلوتنین با وزن مولکولی پایین (LMW-GS) بین 62 ژنوتیپ از گندم‎های نان، نه جفت آغازگر اختصاصی برای مکان‎های ژنی (Glu-A3, Glu-B3, Glu-D3) بکار گرفته شد. برای تفکیک محصولات واکنش PCR از ژل آگاروز 2 درصد استفاده شد. نتایج نشان داد که تنوع قابل ملاحظه‌ایی بین ژنوتیپ‌های گندم نان ایران وجود دارد. بطوری که برای بلوک ژنی Glu-A3 بوسیله دو جفت آغازگر (Glu-A3.1,2) در مجموع هشت آلل شناسایی گردید که در بین آنها آلل cبا فراوانی نسبی 311/0 بیشترین فراوانی را به خود اختصاص داد. برای بلوک ژنی Glu-B3 در مجموع 17 آلل، بوسیله سه جفت آغازگر اختصاصی (Glu-B3.1, 2, 3)، شناسایی شد که آلل fبا فراوانی نسبی 145/0 بیشترین فراوانی را داشت. برای بلوک ژنی Glu-D3، در مجموع 22 آلل، بوسیله چهار آغازگر اختصاصی (Glu-D3.1, 2, 3, 4) شناسایی شد که آلل h با فراوانی نسبی 174/0 بیشترین فراوانی را در بین آلل‌های شناسایی شده به خود اختصاص داد. با استفاده از شاخص نی میزان تنوع ژنتیکی به ترتیب برای بلوک ژنی Glu-A3 برابر 818/0، برای بلوک ژنی Glu-B3، 914/0 و برای بلوک ژنی Glu-D3، 915/0 بدست آمد. میانگین تنوع ژنتیکی (H) برای بلوک‌های ژنی Glu-3 در بین ژنوتیپ‌های مورد مطالعه برابر با 894/0 بدست آمد. میزان تنوع ژنتیکی برای هر آغازگر نشان داد که آغازگر Glu-D3.3 قادر به شناسایی آلل‌های چند شکلی بیشتری نسبت به آغازگرهای دیگر است. تجزیه ارتباطی داده‎های کیفی و مولکولی با استفاده از روش رگرسیون‌ گام به گام نشان داد که ده آلل دارای بیشترین R2 برای صفات درصد گلوتن مرطوب و خشک می‌باشد. تنوع شناسایی شده در این پژوهش می‌تواند به عنوان منبع با ارزش تنوع آللی در برنامه‌های اصلاحی به منظور بهبود کیفیت محصولات نهایی حاصل از گندم بهره برد.