بررسی تعامل قارچ بیمارگر پژمردگی ورتیسیلیومی Verticillium dahliae و نماتد ریشه گرهی Meloidogyne javanica روی رشد نهال‌های زیتون در دو نوع بستر رویش

چکیده
    امروزه پژمردگی ورتیسیلیومی با عامل Verticillium dahliae از مشکلات متداول در باغ‌های زیتون شمال ایران می‌باشد. نماتد ریشه گرهی Meloidogyne javanica از نظر پراکنش یکی از گسترده‌ترین نماتدهای باغات زیتون در ایران به شمار می‌آید. هدف از انجام این تحقیق بررسی تاثیر دو نوع بستر رویش بر تعامل دو بیمارگر مورد نظر می‌باشد. دراین‌آزمایش میکرواسکلروت‌هایVerticillium dahliae و لاروهای سن دوم Meliodogyne javanica به عنوان مایه تلقیح انتخاب شدند. نهال‌های یکساله زیتون رقم زرد در انواع بسترها از خاک لومی شنی (شن: 8/72% ، سیلت: 8/13% ، رس: 4/13%، ماده آلی: 2/2%، 76/2=ECE، 76/7 pH) و شن درشت (به قطر ذرات 5-7 میلیمتر) استریل کشت شدند. آزمایش بر اساس طرح کاملا تصادفی در شش تیمار و هشت تکرار طراحی گردید: شاهد (بدون مایه تلقیح)، نماتد به تنهایی، قارچ به تنهایی، قارچ و نماتد همزمان، قارچ دو هفته قبل از نماتد و نماتد دو هفته قبل از قارچ. میزان مایه تلقیح نماتد و قارچ به ترتیب 1500 عدد لارو سن دوم و 7200 عدد میکرواسکلروت برای هرگلدان تعیین گردید و زمان آزمایش 9 ماه در نظر گرفته شد. نتایج آزمایش نشان داد که میزان کلنی‌زایی قارچ در ریشه در گلدان‌های حاوی خاک لومی شنی نسبت به گلدان‌های دارای شن درشت بیشتر بود، در مقابل تعداد گره‌های ریشه و ماده‌های بالغ در گلدان‌های حاوی شن درشت در مقایسه با گلدان‌های حاوی خاک بیشتر بود. تعداد برگ‌های سبزرد، بافت مرده و پژمرده در گلدان‌های حاوی خاک لومی شنی بیشتر بود. بر اساس آزمون F فرض یکسان بودن واریانس جوامع (خاک و شن) در سطح احتمال 5% پذیرفته شد. حضور نماتد قبل از قارچ سبب کاهش کلنی‌زایی قارچ در ریشه و ساقه شد، در حالی که حضور قارچ قبل از نماتد موجب کاهش گره‌های ناشی از فعالیت نماتد گردید (05/0> p). شدیدترین نشانه‌های بیماری در بخش هوایی نهال‌ها در تیماری که قارچ و نماتد را همزمان دریافت کرده بود (در بستر خاک به میزان 97 درصد) مشاهده گردید (05/0> p).