بررسی تاثیر کم‏آبیاری و کودهای فسفر بر خصوصیات‏ کمی و کیفی دو رقم سورگوم دانه‏ای (کیمیا و سپیده)

چکیده
    به منظور بررسی اثر کودهای بیولوژیک و شیمیایی فسفر و همچنین کم‏آبیاری بر ویژگی‏های کمی و کیفی دو رقم سورگوم دانه‏ای، آزمایشی در سال 1389 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران به صورت کرت‏های دوبار خرد شده در قالب بلوک‏های کامل تصادفی با 3 تکرار به اجرا درآمد. کرت‏های اصلی به رژیم‏های آبیاری در دو سطح: آبیاری کامل (IRN) و کم‏آبیاری به صورت آبیاری کامل تا مرحله 8-6 برگی و پس از آن آبیاری در مراحل 12-10 برگی، آغاز گلدهی، آغاز دانه بندی و آغاز شیری شدن دانه (IRS)، کرت‏های فرعی به عامل رقم در دو سطح: سورگوم دانه‏ای رقم کیمیا (KI) و سورگوم دانه‏ای رقم سپیده (SP) و کرت‏های فرعی فرعی به سیستم‏های کودی در چهار سطح: بدون کود شیمیایی فسفر و کود بیولوژیک (P0)، کود شیمیایی فسفر (P100)، تلقیح بذر با باکتری سودوموناس و قارچ میکوریزا (M+ Ps) و تلقیح بذر با باکتری سودوموناس و قارچ میکوریزا + 50% کود شیمیایی فسفر (P50+M+Ps) اختصاص یافتند. نتایج تحقیق نشان داد که بالاترین عملکرد بیولوژیک در شرایط آبیاری کامل را رقم سپیده و با کاربرد کود تلفیقی و در شرایط کم‏آبیاری نیز مجددا رقم سپیده با کاربرد کود تلفیقی و بیولوژیک تولید کرد. در بررسی اثر تیمارها بر عملکرد دانه، بیشترین عملکرد دانه را در شرایط آبیاری کامل کود شیمیایی ( kg/ha11694) و در شرایط کم‏آبیاری کودهای تلفیقی 9479 و بیولوژیک 9186 کیلوگرم/ هکتار تولید کردند. در بین دو رقم مورد آزمایش در مجموع رقم کیمیا از 8 درصد عملکرد دانه بالاتری در مقایسه با رقم سپیده برخوردار بود. در رابطه با میزان فسفر و پروتئین خام دانه نتایج نشان داد که رقم کیمیا از میزان فسفر دانه بیشتر اما پروتئین خام دانه کمتری در مقایسه با رقم سپیده برخوردار بود. تنش کم‏آبیاری منجر به کاهش معنی‏دار فسفر دانه رقم سپیده شد در حالیکه این تنش تاثیری بر محتوای فسفر دانه رقم کیمیا نداشت. نتایج این تحقیق نشان داد که روش کم‏آبیاری منجر به صرفه جویی 41 درصدی آب آبیاری شد در حالیکه تنها 17 درصد عملکرد دانه را کاهش داد. این مطلب کارایی بالای این روش کم آبیاری و سودمندی آن برای کشاورزی ایران را نشان می دهد.