بررسی امکانات ترکیب واحدهای نغمگی و ملایمت آکوستیکی آن ها در موسیقی ایران

چکیده
یکی از زمینه‌های گسترشِ خلق و عمل موسیقایی تلاش در جهت ایجاد تنوع و تعدد سلول‌های مُدال است که منجر به افزایش امکانات اجرایی در یک سیستم موسیقایی می‌شود. بنیادی‌ترین عنصر یک فضای صوتی- موسیقایی (مُد)، اشل صوتی یا به عبارت دیگر توالی اصوات با بسامدهای معین است، بنا بر این امکانات ترکیب سلول‌های مدال به ویژگی‌های آکوستیکی این سلول‌ها و قواعد همنشینی فواصل، بستگیِ تام دارد. این مقاله می‌کوشد با توجه به واقعیت صوتی موسیقی دستگاهی (موسیقی معاصر) ایران انواع سلول‌های نغمگی و قواعد همنشینی فواصل آن ها را از کارگانِ (رپرتوار) این موسیقی استخراج کند و با توجه به روشِ برخی از رسالات قدیم موسیقیِ ایران در باب چگونگی ترکیب واحدهای مدال، به بررسی امکانات ترکیبی این سلول‌ها در موسیقی فعلی ایران بپردازد و تمامی سلول‌های اکتاوی حاصل از ترکیب تری‌کوردها، تتراکوردها و پنتاکوردها را معرفی کند. همچنین میزانِ ملایمت آکوستیکی این ترکیبات بر اساس مندرجات رسالات قدیم موسیقی سنجیده خواهد شد. این سنجش می‌تواند بیانگر این واقعیت باشد که برخی از این ترکیبات نه بر اساس بدیهیاتِ فیزیک صوت درباره ملایمت، بلکه مبتنی بر ذائقه‌های شنیداری فرهنگ‌های موسیقایی مختلف است.