بررسی اثر متقابل ترکیب‌پذیری عمومی و خصوصی ژنوتیپ‌های توتون ویرجینیا با محیط

چکیده
    به منظور بررسی اثر محیط بر ترکیب‌پذیری عمومی و خصوصی، پنج ژنوتیپ توتون ویرجینیا در سال 1386 پنج رقم توتون در یک طرح نیمه دی‌آلل با یکدیگر تلاقی داده شدند. در سال 1387، 10 جمعیت F1 به همراه 5 لاین والدینی، در دو آزمایش جداگانه (تنش خشکی و بدون تنش) و در دو منطقه (مرکز تحقیقات توتون تیرتاش و رشت) در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار کشت شدند. صفات طول برگ، عرض برگ، تعداد برگ در بوته، شاخص سطح برگ، ارتفاع ساقه و عملکرد برگ خشک مورد بررسی قرار گرفتند. تجزیه دی‌آلل در تمام محیط‌ها برای تمامی صفات حاکی از معنی‌دار شدن اثر متقابل E GCA است که ضرورت محاسبه جداگانه اثرات GCA را در هر محیط بیان می‌کند. اثر متقابل E SCA به جز شاخص سطح برگ برای بقیه صفات معنی‌دار بود که نشان‌دهنده ناپایداری هیبریدهای خاص در تمام محیط‌هاست. اثرات متقابل معنی‌دار نشان می‌دهد که مقدار تفاوت میان اثرات GCA و SCA ژنوتیپ‌ها با محیط تغییر می‏یابد. به طور کلی، نسبت GCA به SCA برای تمام صفات مورد بررسی به جز طول برگ در تمام محیط‌ها معنی‌دار بود که بیانگر نقش چشمگیر اثرات افزایشی در توارث این صفات است. ارقام NC89 و K394 بهترین ترکیب‌شونده عمومی و K394 NC89، VE1×Coker254 و Coker347×Coker254 بهترین ترکیبات خصوصی برای صفت عملکرد برگ خشک در تمام محیط‌ها بودند.