برآورد اثرات ژنتیکی و اثر متقابل ژنوتیپ در محیط برای برخی از صفات کمی در برنج

چکیده
   یکی از مهمترین اهداف اصلاحی برنامه‌های به نژادی اصلاح برای عملکرد دانه می‌باشد. تعداد 7 رقم برنج (حسنی، دیلمانی، سپیدرود، شاهپسند، صالح، ندا و IRFAON-215) و بذور حاصل از تلاقی دای‌آلل کامل آنها در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار در سال‌های 1385 و 1386 کشت گردیدند. صفات تعداد روز از نشاکاری تا آغاز خوشه‌دهی، طول، عرض و مساحت برگ پرچم، ارتفاع گیاه، طول خوشه، طول خروج خوشه از غلاف و وزن شلتوک هر بوته مورد اندازه‌گیری قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس نشان‌دهنده وجود تفاوت‌های ژنتیکی بین ژنوتیپ‌ها بود. اثرات اصلی شامل ترکیب‌پذیری عمومی، خصوصی، اثر معکوس و غیرمادری برای تمام صفات معنی‌دار بود. اثر متقابل ترکیب‌پذیری عمومی×سال برای صفات عرض برگ پرچم، ارتفاع گیاه، طول خوشه، طول خروج خوشه از غلاف و وزن شلتوک هر بوته و اثر متقابل ترکیب‌پذیری خصوصی×سال برای صفات تعداد روز از نشاکاری تا آغاز خوشه‌دهی، عرض و مساحت برگ پرچم، طول خوشه، طول خروج خوشه از غلاف و وزن شلتوک هر بوته معنی‌دار بودند. برای صفات عرض و مساحت برگ پرچم و طول خوشه سهم اثر غالبیت بیشتر بود، در صورتی که برای صفات تعداد روز از نشاکاری تا آغاز خوشه‌دهی، طول برگ پرچم، ارتفاع گیاه، طول خروج خوشه از غلاف و وزن شلتوک هر بوته سهم اثر افزایشی بیشتر بود و گزینش برای صفات مذکور می‌تواند مفید باشد.