باز نمایی جنسیت در کتب فارسی مقاطع تحصیلی راهنمایی و دبیرستان در سال تحصیلی 89- 1388

چکیده
    کتاب‌های درسی در کنار آموزشِ دانش‌آموزان، آنها را برای پذیرش نقش‌های متناسب با ویژگی‌های جنسیتی‌شان، آن گونه که مدنظر مؤلفین این کتب می‌باشد، آماده می‌کنند. پژوهش حاضر درصدد است به چگونگی بازنمایی جنسیت در کتاب‌های فارسی دوره‌ی راهنمایی و پایه‌های اول، دوم و سوم دبیرستان در رشته‌های غیر انسانی در سال تحصیلی 89- 1388 بپردازد. روش تحقیق، تحلیل محتوای کمی بر اساس شاخص‌ جنسیت در بین تصاویر، اسامی، مؤلفان کتاب‌ها، نویسندگان متون درسی و شخصیت‌های حاضر در متن دروس می‌باشد. همچنین از روش تحلیل محتوای کیفی برای تحلیل کیفیت بازنمایی‌ها در تصاویر و متون درسی استفاده شده است. این تحقیق با مبنا قرار دادن نظریه‌های آلتوسر و بوردیو در این زمینه، سعی در کشف چگونگی بازنمایی‌های جنسیتی در این کتاب‌ها نموده است. نتایج به دست آمده نشان می‌دهد در بخش کمّی، به مردان، بسیار بیش از زنان پرداخته شده است و زنان با معیار این شاخص‌ها حضور چندانی در کتاب‌های مورد بررسی ندارند. از نظر کیفی زنان در اندک موارد حضور، موجوداتی ضعیف، عاطفی، نیازمند کمک و مطیع مردان بازنمایی می‌شوند. در مقابل، مردان در موارد بسیاری، حاضر در اجتماع، صاحب قدرت، دانا و عاقل، مدیر و کاردان، شجاع و جنگنده تصویر شده‌اند. به نظر می‌رسد کلیشه‌های جنسیتی رایج در اجتماع، در کتاب‌های مورد بررسی نیز بازتولید شده‌اند.