ایران، افغانستان و راه¬های ترانزیتی در دورۀ پهلوی دوم (1320- 1357 ش)

چکیده
   افغانستان کشوری محصور در خشکی است، که برای تأمین کالاهای ضروری نیاز به ترانزیت کالا از کشورهای مجاور داشته است. در این میان، کشور ایران به دلیل نزدیکی و دسترسی به آب­های آزاد، اقتصادی­ترین مسیر برای تأمین نیازهای افغانستان بوده است؛ اما این کشور به علت گرایش به غرب، ابتدا رویکرد اقتصادی به این موضوع نشان نداد؛ چرا که سیاست خارجی همسانی با ایران نداشت. در دورۀ پهلوی دوّم 1941- 1978 م/ 1320- 1357 ش، روابط بین کشورهای منطقه، تحت تأثیر فضای جنگ سرد بود؛ اما با پایان یافتن جنگ دوّم جهانی و شکل­گیری مسألۀ پشتونستان و همچنین دوری راه­های روسیه و هزینه بالای آنها، بهترین گزینه برای ترانزیت کالاهای افغانستان، راه­های ترانزیتی ایران بود. این پژوهش بیشتر با تکیه بر اسناد این دوره، سعی در روشن کردن این مساله دارد که چگونه بهبود وضعیت راه­های ترانزیتی دو کشور، به گسترش روابط اقتصادی بین آنها انجامید و موافقت­نامه­هایی در همین زمینه منعقد شد.