انتقال علم در عهد صفوی رساله‌ای فارسی در تشریح علم هیئت جدید بر اساس نظر تیکو براهه

چکیده
به احتمال بسیار کهن‌ترین سند موجود به زبان فارسی که به معرفی و تشریح علم هیئت جدید پرداخته است، نامه‌ای است که در سال 1624م، یعنی کمتر از ربع قرن پس از مرگ تیکو براهه، در دوران شاه عباس اول تدوین شده است. این نامه را اشراف‌زاده ایتالیایی، پیترو دلاواله، بر اساس گفتار کشیش و ریاضی‌دان ایتالیایی کریستفرو بوری خطاب به دوست منجمش زین‌الدین لاری نوشته و برای او فرستاده است. در این نامه دلاواله به تشریح مدل براهه می‌پردازد و همراه آن برای اثبات برتری آن در مقایسه با نظام بطلمیوسی دلیل می‌آورد. علاوه بر آن از رونق علوم ریاضی و هیئت در اروپا سخن می‌گوید و از کوپرنیک و کپلر وگالیله به عنوان بزرگان این علوم نام می‌برد. وی همچنین خبر از اختراع تلسکوپ و رصد اقمار مشتری می‌دهد. دلاواله در خاتمه از مطابقت مدل براهه با کتب مقدس مسیحیان سخن می‌گوید و سعی دارد زین‌الدین لاری را قانع کند که این مدل مغایرتی با نص کتاب‌های مقدس و وحی ندارد.